{{جعبه اطلاعات فرقه| عنوان =اهل حق | تصویر =تعريفاهل حق.jpg ([[پرونده:اهل حق.jpg|بندانگشتی|كتاب اهل حق]]) | اندازه تصویر = | توضیح تصویر =كتاب اهل حق ، على اللهی ، سر سپردگان ، یارسان ، غلات ، نصیریه، علویان و.... نامهایی است برای افراد  |مؤسس =سلطااسحاق |سال تأسیس =  |قدمت =سده چهارم | گرایش = | گستره جغرافیایی =كرمانشاه،لرستان،شهرهاي عراقي هم مرز ايرن و گروههایی که در مورد امام على عليه السلام راه غلو را پیمودهاند ايلات شرقي و او را به درجه خدایی رسانیدهاند و برای خود آداب و رسون خاص وضع کرده اند. برخی كردنشين تركيه | شهرهای مهم =  | زیارتگاه‌ها = | وقایع مهم = | حکومت‌ها = | علل پیدایش = | نام‌های دیگر =یارسیان،نصیری،اهل طایفه، علی الهی، شیطان پرست | از فرقه‌های = | از این گروهها حتی درباره رؤسای خود نیز غلو می کنند. در کشور ایران درباره این گروهها معمولا از اسامی اهل حق و علی اللهی می شود، گرچه خود آنها ترجیح می دهند که بر آنان شاخه‌های = | باورها =تناسخ، حلول | داعیان = | فرقه‌ها = | شاخه‌ها = | رهبر/امام کنونی = | رهبران/امامان = | آئین‌ها = | کتاب‌های مهم =نامه سرانجام،خاکسار اهل حق،رسالت اهل حق اطلاق شود و کلمات علی اللهی و غلات خوشایندشان استفاده نیست. در ترکیه به این گروه بکتاشی ح | وضعیت = | تاریخ انقراض = | تعداد پیروان = | مؤسسات = | مذهبی = | اجتماعی = | سیاسی =}}  {{تاریخ فرق و علوی و در سوریه نصریه مذاهب اسلامی }} اهل حق، [[على اللهی]]، [[سر سپردگان]]، [[یارسان]]، [[غلات]]، [[نصیریه]]، [[علویان]] و علویان می گویند. پیروان این مذاهب ... نام هایی است برای افراد و گروه هایی که در کشورهای ایران، عراق، ترکیه، آلبانی، سوریه، افغانستان مورد [[امام على عليه السلام]] راه غلو را پیموده اند و کشورهای آسیای میانه پراکنده شده او را به درجه خدایی رسانیده اند و برای خود آداب و رسوم خاص وضع کرده اند. درایران اکثر اهل حق در استان کرامنشاه زندگی میکنند هرچند برخی از این گروه ها حتی درباره رؤسای خود نیز غلو می کنند، در مناطق دیگر نیز طوایفی کشور ایران درباره این گروه ها معمولا از اسامی اهل حق وجود دارند. ایران اکثر و علی اللهی اطلاق می شود، گرچه خود آنها ترجیح می دهند که بر آنان اهل حق در استان کرامنشاه زندگی میکنند هر چند در مناطق دیگر نیز طوایفی از اهل حق وجود دارنداطلاق شود و کلمات علی اللهی و غلات خوشایندشان نیست.(۲۰۸) گروههای مختلف اهل حق ، در آرا و عقاید ترکیه به این گروه [[بکتاشی]] و آداب [[علوی]] و رسوم اختلافات زیادی دارند تا آنجا که به راحتی نمیتوان اهل کوفه را فرقه در سوریه نصریه و مذهبی واحد دانست برخی از آنان صریحا امام علی علیه السلام را خدا می دانند برخی علویان می گویند. پیروان این مذاهب در کشورهای ایران، عراق، ترکیه، آلبانی، سوریه، افغانستان و کشورهای آسیای میانه پراکنده شده اند. درایران اکثر اهل حق در استان کرامنشاه زندگی میکنند هرچند در مناطق دیگر که شیطان پرست نامیده می شوند شیطان را تقدیس می کنند و حرامهای الهی را حلال دانند و مخالف طهارت و .عبادتند همچنین گروهی از نیز طوایفی از اهل حق خود رامی اهل وجود دارند. گروه های مختلف اهل حق مسلمان ، در آرا و عقاید و شیعه اثنی عشریه معرفی کرده آداب و سعی میکنند رسوم اختلافات زیادی دارند تا عقاید خود را با عقاید امامیه هماهنگ سازند و آنجا که به شریعت واعمال راحتی نمیتوان اهل کوفه را فرقه و عبادات اسلامی پایبندند.<ref>(تاریخ فرق مذهبی واحد دانست برخی از آنان صریحا [[امام علی علیه السلام]] را خدا می دانند برخی دیگر که شیطان پرست نامیده می شوند و مذاهب اسلامی رضا برنجکار صفحه ۹۲)</ref>=تاريخ پيدايش شیطان را تقدیس می کنند و گسترش==درباره تاریخ پیدایش فرقه حرام های اهل حق اختلاف نظر وجود دارد الهی را حلال دانند و مخالف طهارت و در این باره مدارک مستندی در دست نیست . در کتابهای قدیمی که تا قرن پنجم نگاشته شده، نامی عبادتند همچنین گروهی از اهل حق دیده نمیشود اگر ملاک خود را اهل حق بودن مسلمان و [[شیعه اثنی عشریه]] معرفی کرده و سعی میکنند تا عقاید خود را صرفا غلو درباره امام علی علیه السلام بدانیم در این صورت ، تاریخ پیدایش این فرقه با عقاید [[امامیه]] هماهنگ سازند و به زمان امام علی علیه السلام میرسد زیرا در زمان آن حضرت ، برخی او را به درجه خدایی رساندند شریعت واعمال و عبادات اسلامی پایبندند.<ref>(تاریخ فرق و حضرت با آنها برخورد شدیدی کرد ما اگر مذاهب اسلامی رضا برنجکار صفحه ۹۲)</ref> == پيدايش==درباره تاریخ پیدایش فرقه های اهل حق را فرقه ای خاص با مجموعه ای از آرا اختلاف نظر وجود دارد و عقاید که هم اینک مرکز آنها در غرب ایران است بدانیم، در این صورت تعیین دقیق تاریخ پیدایش آنان ممکن باره مدارک مستندی در دست نیست و تنها نقل قولهایی . در این باره وجود دارد.و بنا به کتاب نامه سرانجام های قدیمی که از متون مقدس اهل تا قرن پنجم نگاشته شده، نامی از اهل حق دیده نمیشود اگر ملاک اهل حق است بودن را صرفا غلو درباره [[امام علی علیه السلام]] بدانیم در این مسلک از زمانی که خداوند با ارواح آدمیان صورت ، تاریخ پیدایش این فرقه به محاوره پرداخته از آنان بر الوهیت خود اقرار گرفته است عالم الست یا علم ذر) پی ریزی شده و برنامه آن زمان امام علی علیه السلام میرسد زیرا در هر زمان و عصری جزء اسرار پیامبران بوده و سینه آن حضرت ، برخی او را به سینه از سلف به خلف درجه خدایی رساندند و نیزدنباله همان برنامه می رسیده است که امام علی علیه السلام به سلمان و عدهای حضرت با آنها برخورد شدیدی کرد ما اگر اهل حق را فرقه ای خاص با مجموعه ای از یاران معدود خود تعلیم داد آرا و سپس عقاید که هم اینک مرکز آنها در غرب ایران است بدانیم، در ادوار گونان اسرار این گروه به اشخاص دیگری از قبیل بهلول ، بابا سرهنگ ، بابانااوس صورت تعیین دقیق تاریخ پیدایش آنان ممکن نیست و سلطان اسحاق منتقل شده و آنان نیز به دیگران انتقال دادندتنها نقل قول هایی در این باره وجود دارد. کتاب شاهنامه حقیقت که از کتابهای اهل حق به شمار می،رود مؤسس <ref>(تاریخ فرق و پایه گذار اهل حق مذاهب اسلامی رضا برنجکار صفحه ۹۳،۹۴)</ref> ==سیر تاریخی==اغلب یارسانیان که خود را نصیر معرفی میکند و او را .غلام حضرت علی علیه السلام میداند. برخی معتقدند مسلمان می‌دانند درباره ظهور آیین [[یارسان]] بر این آیین در قرن دوم توسط بهلول ماهی و یارانش باورند که خداوند از میان بنی‌آدم پیامبرانی همراه با استفاده از عقاید کتاب آسمانی مبعوث کرد تا انسان ها را به‌سوی فلاح و آرا و ذخایر معنوی ایران مانند آیین زردشتی ، مانوی و مزدکی و با بهره گیری از دین مبین اسلام و آیین مسیحی و کلیمی و افکار فرقه های غالی رستگاری راهنمایی کنند. پس از اسلام پی ریزی شده است همچنین گفته شده است که مسک آخرین فرستاده‌ی خداوند، اندیشه‌ای پدیدار شد که اهل حق درباره او چنین می‌گویند: «طبق اصل تکامل (در میان اهل حق )، شریعت دوره‌ی خود را از [[حضرت آدم صفی الله]] تا [[حضرت محمد رسول‌الله (صلی‌ الله علیه و آله)]] آخرین پیامبر مرسل طی نمود. در قرن سوم توسط شاه فضل ولی تاسیس شدهبرخی دیگر بر آن اند که در قرن چهارم مردی اثر آگاهی کامل شریعت و ترقی علوم معنوی، دوره‌ای به نام مبارک شاه ملقب "معرفت" به شاه خوشین وجود آمده  که همچون حضرت عیسی علیه السلام متولد از مادری بکر با قبول اصل شرع، به نام ماما جلاله دانسته می،شود در میان ایلات لر ظهور کرد تکامل معنوی انسان همت گمارده‌ و آیین حقیقت را در میان مردم شایع کرد گفته می شود و وعده داد عارفانی به وجود آمده‌اند که پس از رحلتش روحش به جسم شخصی به نام سلطان اسحاق حلول خواهد کردآنان نیز مرکز تجلی حق بوده . بر اساس تجلی ذات خداوند در قرن هشتم سلطان اسحاق سحاک یا صحاک ( در مناطق کردنشین بین ایران و عراق ظهور کرد او در قریه برزنجه ناحیه شاره زور بخش حلبچه عراق به دنیا آمد امام پس انسان، اهل حق معتقدند: «در هر زمان یک شخص بیش از مرگ پدرش شیخ عیسی ، سایر مردم دارای ذات خدائی بوده که آن شخص مظهر حق‌تعالی یا به منطقه اورامان ایران مهاجرت کرد اگر او را مؤسس فرقه اهل حق ندانیم، لااقل باید او را بزرگترین مجدد و احیاگر این آیین دانستقولی ذات (خدا) مهمان می‌باشد. او بود که مذهبی با عقاید ره‌آورد چنین اندیشه و تفکری امروزه "آیین مشخص ابداع کرد و یارسان" یا "اهل حق را از مناطق مختلف کردنشین دور خویش جمع کرد " خواهد بود، که بنا بر اندیشه اهل حق، به آن "دوره حقیقت" می‌گویند.<ref>(پایگاه جامع فرق، ادیان و آنها را سازماندهی کردمذهب سایت https://www.adyannet.یکی از منابع com/fa/news/25695)</ref> ==دولت های مهم درباره آیین اهل حق مجموعه رسائلی است ==ندارد==اشخاص مهم==نام اصلی "[[نورعلی الهی]]" پایه‌گذار جریان "مکتب" در فرقه اهل حق، "فتح‌الله" ملقب به "کوچ علی" است که شامل شش بخش میباشد بنا بر داستان‌سرائی و عوام فریبی که نورعلی الهی بیان می‌کند، تغییر پیدا کرده است و مجموعا نامه سرانجام یا کلام سرانجام نامیده می.شود این رسائل توسط او مدعی است که سلطان اسحاق و یارانش نگاشته شده روح سیدی را به پیکر او وارد کرده است. کتابهای دیگری نیز نورعلی الهی مدعی که نامش توسط یاران سلطان نوشته شده و اسحاق برزنجه‌ای از خود «فتح‌الله» ملقب به «کوچ علی» به «سید نورعلی» تغییر پیداکرده است و هریک از بندهای نام او -نورعلی- مستفاد و منطبق با یکی از آیات الهی در قرآن کریم است که از طرف خداوند به خاندان او نیز سرودهای زیادی برجای مانده عطا گردیده است .[[سلطان اسحاق برای تداوم آیین خود یارانش را سازماندی کرد ابتدا یکی از یارانش برزنجه‌ای]] که در میان سرسپردگان به نام پیر بنیامین را به سمت پیری این فرقه در تاریخ تولد و دیگر دوستش وفات سلطان اسحاق اختلاف‌نظر وجود دارد. سلطان اسحاق که در خانواده‌ای پیرو مذهب [[اهل سنت]] با گرایش به نام داود را تصوف به سمت دلیل برگزید سپس هفت تن دنیا آمده بود بعد از پیروانش مرگ پدر از کردستان عراق به کردستان ایران مهاجرت نمود و قوانینی را در اهل حق وضع نموده است که تا امروز اهل حق به عنوان هفت خاندان برای رهبری فرقه خویش انتخاب کردآن پایبند هستند. بدین ترتیب خاندانهای هفتگانه پارسان (مخفف یارستان به معنای یاران [[شیخ صفی‌الدین اردبیلی]] جد پادشاهان صفوی در اهل حق ) تشکیل شدجایگاه خاصی دارد. این خاندانها عبارت اند از: شاه ابراهیمی آنان معتقد هستند که شیخ صفی‌الدین ملقب به "صفیله"، یادگاری ، خاموشی ، عالی قلندری ، میرسوری، مصطفائی ، حاجی باویسی بعدازاینکه دوازده سال شاگردی شیخ زاهد گیلانی را نمود، به دستور استاد خود، به‌رسم طریقت برای بستن کمر، در قرن در قرون یازدهم تا سیزدهم، چهار خاندان دیگر سال 687 هجری قمری به نامهای زنوری، آتش بگی، شاهیاسی "پِردیور" مسافرت نمود و بابا حیدری تشکیل شدبه سلطان اسحاق پیوست. در نتیجه هم اکنون در آیین پارسان یازده خاندان وجود دارد به فرزندان هر یک از این خاندانها سید گفته میشود که وظایف خاصی بر عهده آنان است<ref>(پایگاه جامع فرق، ادیان و مذهب سایتhttps://www.adyannet. سلطان اسحاق گذشته از خاندانها به منظور سازماندهی اهل حق ، دسته های دیگری نیز ایجاد کرد و برای هر دسته و نظایف خاصی تعیین نمود.<ref>(تاریخ فرق و مذاهب اسلامی رضا برنجکار صفحه ۹۳،۹۴com/fa/category/28)</ref> ==انشعابات==ندارد==آداب و رسوم اهل حقعقاید مهم==تناسخ:یکی از آداب باورهای اصلی و متمایز آیین اهل حق که حق، اعتقاد به دستور سلطان رایج گردید سرسپردگی تناسخ است. پیروان اهل حق باید یکی تناسخ عبارت از داخل شدن روح انسان پس از خاندانهای یازده گانه را انتخاب کرده و مرگ در آن سر سپرده شوند برای سرسپردگی مراسم خاصی بدن دیگر است، بر این اساس هر انسان متناسب با حضور پیر و دلیل خاندان اجرا اعمالی که در زندگی خویش انجام داده است، پس از مرگ وارد بدن خاصی که به منزله لباس جدید اوست می شود. سرسپردگی به اندازه ای واجب شمرده شده که خود سلطان اسحاق برای انجام سرسپردگی پیر بنیامین را به پیری روح نیکوکاران وارد بدن ثروتمندان، و داود روح بدکاران وارد بدن فقرا میشود تا جزای کردار خویش را به دلیلی انتخاب کرد ببیند. هر انسانی پس از عوض کردن هزار جامه و لباس، هزار و مراسم سرسپردگی یکمین جامه خود را در حضور آنان انجام داد.از دیگر آدابی که سلطان اسحاق آن را رای ساخت گرفتن سه روز روزه عبارت از بقا و ابدیت استخواهد پوشید. بر هر فرد اهل حق واجب است سه روز از دوازدهم چله بزرگ زمستان تا چهاردهم آن را روزه بگیر و روزه پانزدهم روز عید سلطان و جشن حقیقت است معتقدند ارواح انبیاء در بدن بزرگان آنها وارد شده اند. البته پارسان پس از روز پانزدهم نیز سه روز دیگر را روزه می گیرنداعتقاد به تناسخ و تقمص در نزد دروزیها هم رایج است .از دیگر مراسم ابداعی سلطان، مراسم جمخانه است گروه یارستان هر هفته باید این اعتقاد در محلی جمع شوند همه ادیان هندی و با مراسم خاصی سرگرم عیادت نیز برخی فلسفه های باستان همچون [[فلسفه فیثاغوری]] وجود داشته است و خواندن اوراد و اذکار گردند. عده حاضر را جم یا جمع احتمالا از ادیان هندی وارد این فرقه شده است. ادیان الهی با مساءله تناسخ سخت به مخالفت پرداخته اند و محل اجتماع آن را جمخانه یا جمخانه گویند وارد شدن به جمخانه مراسم خاصی داردعقیده ای باطل و بی پایه میدانند.در نزد حلول:اهل حق معتقدند که روح خداوند در بدن انسان حضور دارد و این حضور باعث می‌شود که انسان بتواند به جمخانه رفتن و نیاز دادن حقیقت و قربانی کردن از مهمترین عبادات به شمار میرود همان گونه که روزه ماه رمضاناز نظر آنها واجب نیست ، نماز خواندن نیز ضرورتی ندارد معرفت دست یابد. <ref>(تاریخ فرق و اغلب به جای نماز نیاز میدهند و معتقدند با نشستن در جمخانه و دادن نیاز، نماز ساقط می شود.مذاهب اسلامی رضا برنجکار صفحه ۹۵ ،۹۶)</ref> ==پراکندگی جمعیت==نیاز هدیه ای است که به گفته دائرة المعارف تشیع در آغاز ایجاد مسلک اهل حق به رئیس خود یا جمخانه تقدیم میکنند یکی از پیروان مسلک پیروان آن وحدت عقیده داشته اند. با گستردگی جماعت اهل حق در عین حال که خود را مسلمان و شیعه اثنی عشری میداند درباره دلیل عدم وجود نماز مهاجرت ایلات به دیگر مناطق به تدریج اختلافات میان اهل حق شروع شد و روزه میگویند برای) چه نماز می خوانیم ، برای اینکه پیروان آن به فکر خدا باشیم و گروه های مختلفی تقسیم شدند. علت این اختلاف ها عبارتند از: نقل سینه به سینه کلام ها، دسترسی نداشتن پیروان به کلام های موثق، سودجویی برخی از پیشوایان محلی، تفاوت زبان ملیت، رسوم قومی و اجتماعی پیروان و بی سوادی انها. اکثریت پیروان گروهی از او تشکر کنیم، اهل حق در دوره خانقاه تمرین کرده است تا جایی که همیشه با خدایش است معتقدند دین آنها [[دین یاری]] و همیشه با او راز و نیاز میکند سلطان سهاک دران دوران اسرار الهی را به صورت قوانین و ارکان اهل حق به یاران ابلاغ از او تشکر می نماید این رو ارتباطی با دیگر احتیاج نیست که حالا نماز بخواندادیان ندارند.همچنین به گفته دائرةالمعارف تشیع گروهی دیگر در اینجا سخت غفلت شده است که لازمه عبودیت ، تسلیم خدا بودن و اطاعت از اوست و خدا از بندگانش خواسته است تا در قالب نماز خدا اثر آمیزش با فرق، دیگر عقاید خود را یاد کنند چگونه میتوان عبادات شرعی با اعتقادات آنها یکی دانسته اند گر چه خود را که خداوند خود خواسته است رها کرده و به اوراد خود ساخته روی آورد وهمچنان یارسان می نامند، ولی عملاً از عبودیت و بندگی سخن گفت .به نظر میرسد که اهل حق مطلب فوق اعتقادی گروهی از آنها علی اللهی و گروهی دیگر شیطان پرست هستند.گروهی دیگر خود را از برخی از صوفیان که تابع مذهب شیعه اثنی عشری جعفری میدانند و معتقدند هنگام وصول به آئین حقیقت شریعت باطل می گردد، اخذ کرده اند. به طور کلی شباهتهای زیادی میان دین نیست و مسلک اهل حق و صوفیان وجود دارد از جمله این شباهتها جمخانه تابع مذهب اثنی عشری جعفری است که بی شباهت .به خانقاه نیست . همچنین گفتۀ ناصری پیروان اهل حق همچون صوفیان عموما موهای انبوه به نام های مختلف اهل حق، پارسیان، نصیری اهل طایفه علی اللهی و پریشان و شاربهای بلند دارند و این چهره خاص از نشانه هاي اين جماعت استشیطان پرست معروف اند.نقل شده است که پاره ای از اما پیروان اهل این آئین میگویند آنها پارسیان یا اهل حق برای اینکه آسیبی هستند و گروهی به سبیلشان نرسد از کشیدن سیگار خودداری میکننداشتباه آنان را علی اللهی یا شیطان پرست میخوانند.سلطان اسحاق پس از تدویت اصول بر اساس نگاهی به تاریخ و قوانین فرقه فلسفه اهل حق در کنار پل رودخانه سیروان در شمال شرقی ناحیه گوران در نزدیکی مرز ایران پارسیان نام بومی و عراق دستور اجرای ایرانی پیروان دین اهل حق یا همان على اللهی است.پیروان کیش پارسان که فارس زبانان آنها را داد این محل پردیور بیشتر به زبان کردی یعنی این طرف رودخانه ( خوانده میشود نام علی اللهی میشناسند بیشتر ساکن بخش باختری استان کرمانشاه ایران هستند کیش پارسان آمیزه ای است از دین های زرتشتی و برای اهل حق مکانی مقدس [[بودایی]] و محترم میباشد اسلام آنها مانند بوداییان به و قبله اهل حق کرند ازایش باور دارند یعنی بر این باورند که ما پس از مرگ در پیکر دیگری دوباره زاییده میشویم مناطق گوران و گوران می باشدلرستان مرکز اصلی پیدایش آئین یارسان یا اهل حق است.<ref>تاریخ فرق (پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب اسلامی رضابرنجکار صفحه ۹۴ ۹۵مذهب سایتhttps://www.adyannet.com/fa/category/28)</ref> ==عقایداهل حقمنابع تکمیلی==همان گونه که گفته شد کتاب مشاهیر اهل حق،تاليف صديق صفي زاده، ناشر كتابخانه طهوری  کتاب شناسی فرقه اهل حق درباره امام على عليه السلام غلو مى کنند بسیاری از آنان امام علی علیه السلام را به مقام الوهیت میرسانند در شاهنامه حقیقت، از کتابهای اهل حق ، آمده است (يارسيان) نويسنده مهري رحيمي،اسماعيل اذر  سایت sid.ir ==پانویس=={{پانویس}} ==منابع==نویسنده : یاسمن شهري * تاریخ فرق و مذاهب اسلامی، رضا برنجکار، تهران:به دور محمد همان کردگار،شد از جامه مرتضی آشکار،پس از رحلت احمد مصطفی ،بر او جانشین گشت آن مرتضی،كه ان مرتضي بود ذات خدا ،به تخت بقاگشت فرمانرواخداوند برخی از پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. 1387. فایلpdfپایگاه جامع فرق، ادیان و مذهب * سایتhttps://www.adyannet.com/fa/category/28* کتاب فرقه اهل حق،نويسنده علي گودرزي بروجردي،انتشارات علامه بحرانی* نگاهی نو به آیین اهل حق همان اعتقادی که درباره حضرت علی علیه السلام دارند در مورد برخی بزرگان خود نیز دارند و معتقدند در جامه های مختلف به میان مردم آمده است در وهله او در جامه ،خداوندگار در مرتبه دوم در جامه علی علیه السلام در مرحله سوم در جامه شاه خوشین ، در مرتبه چهارم در جامه سلطان سحاک ، در مرتبه پنجم در جامه قرمزی شاه ویس قلی ) در مرتبه ششم در جامه محمد بیک، در مرتبه هفتم در جامه خان آتش ظاهر شده است .از دیگر عقاید رایج در میان اهل حق ، مساءله حلول است. حلول به معنای وارد شدن چیزی در غیر خود است و در اصطلاح به معنای حلول ذات خدا در اشیا و افراد است. مساءله حلول مبنای اعتقادی به الوهیت امام علی علیه السلام و برخی از بزرگان اهل حق ، به این معنا که خداوند در حضرت علی علیه السلام و شاه خوشین و سلطان سحاک و دیگران حلول کرده است. تناسخ یکی دیگر از عقاید اهل حق است. تناسخ عبارت از داخل شدن روح انسان پس از مرگ در بدن دیگر است . بر این اساس هر انسان متناسب با اعمالی که در زندگی خویش انجام داده است، پس از مرگ وارد بدن خاصی که به منزله لباس جدید اوست می شود. روح نیکوکاران وارد بدن و لباس ثروتمندان ، و روح بدکاران وارد بدن فقرا میشود تا جزای کردار خویش را ببیند. هر انسانی پس از عوض کردن هزار جامه و لباس، هزار و یکمین جامه خود را که عبارت از بقا و ابدیت است خواهد پوشید. اهل حق معتقدند ارواح انبیاء در بدن بزرگان آنها وارد شده اند. (۲۲۲) قبلا دیدیم که اعتقاد به تناسخ و تقمص در نزد دروزیها هم رایج است . این اعتقاد در همه ادیان هندی و نیز برخی فلسفههای باستان همچون فلسفه فیثاغوری وجود داشته است و احتمالا از ادیان هندی وارد این گونه فرقه ها شده است. ادیان الهی با مساءله تناسخ سخت به مخالفت پرداخته.اند آن را عقیده ای باطل و بی پایه میدانند.<ref>(تیکه بر کتاب سرانجام،فایل pdf،سید هاشم اقاجری، هادی استخری* سایت ویکی پدیا [[رده:تاریخ فرق و مذاهب اسلامی رضا برنجکار صفحه ۹۵ ،۹۶)</ref>]]