نویسنده {{جعبه اطلاعات فرقه| عنوان = اهل حدیث| تصویر = [[پرونده: حدیثه متقی زاده کتاب-جوامع-حدیثی-اهل-سنت.jpg|بندانگشتی|اهل حدیث]]| اندازه تصویر =| توضیح تصویر = کتابی درباره اهل حدیث|مؤسس = احمد بن حنبل| سال تأسیس =| قدمت =| گرایش = سنی| گستره جغرافیایی =| شهرهای مهم = شام، رحاب| زیارتگاه‌ها = | وقایع مهم =| حکومت‌ها =| علل پیدایش =| نام‌های دیگر = اصحاب اثر | از فرقه‌های =| از شاخه‌های =| باورها = تکیه بر ظاهر نصوص اعتقادی از کتاب و سنت | داعیان =| فرقه‌ها =| شاخه‌ها =| رهبر/امام کنونی =| رهبران/امامان = احمد بن حنبل، ادریس شافعی، اسحاق بن راهویه | آئین‌ها =| کتاب‌های مهم =| وضعیت =| تاریخ انقراض =| تعداد پیروان =| مؤسسات =| مذهبی =| اجتماعی =| سیاسی =}}

'''مکتب اهل حدیث، حدیث'''، که یکی از مذاهب [[اهل سنت ]] است، از اولین جریان‌های مهم اعتقادی در اسلام محسوب می‌شود و تأثیر زیادی بر پیدایش [[مکتب اشعری ]] داشته است. این مکتب به عنوان یک جریان فقهی و اجتماعی ظهور کرد. اهل حدیث تنها به ظواهر قرآن و حدیث اعتقاد داشتند و عقل را به عنوان منبع مستقل برای استنباط عقاید نمی‌پذیرفتند. آنها با هرگونه اندیشه‌ورزی در دین مخالفت می‌کردند و [[علم کلام ]] را انکار می‌کردند. (اهل حدیث شیوه فقهی خویش را در عقاید نیز به کار می‌گرفتند و آن‌ها را تنها از ظواهر قرآن و احادیث اخذ می‌کردند. آنان نه تنها عقل را به عنوان یک منبع مستقل برای استنباط عقاید قبول نداشتند، بلکه مخالف هرگونه بحث عقلی پیرامون احادیث اعتقادی بودند. به دیگر سخن، این گروه هم منکر کلام عقلی بودند که در آن عقل منبع مستقل عقاید است، و هم مخالف کلام نقلی بودند که در آن عقل لوازم عقلی نقل را استنباط می‌کرد. آنان حتی نقش دفاع از عقاید دینی را نیز برای عقل نمی‌پذیرفتند.)( آشنایی با <ref>تاریخ فرق و مذاهب اسلامی، برنجکار، ص 69)</ref>از معروف‌ترین چهره‌های اهل حدیث می‌توان به احمد بن حنبل {{تاریخ فرق و مذاهب اسلامی}}تعریف هایی مجرد و مالک بن انس شافعی اشاره کرد مبتنی بر لفظ مانند تعریف [[ابوحاتم رازی]] که عقاید اساسی این گروه را بیان کردند. اهل حدیث بر این باور بودند که ایمان شامل قول، عمل یا اصحاب حدیث را گروهی منکر کاربرد قیاس و نیت رأی دانسته است که تنها از حدیث نبوی و قابل افزایش آراء صحابه و کاهش تابعین پیروی می کنند، تعریفی نمادین است. از طرفی، معتقد بودند که همه چیز هرگز نباید به تقدیر خداوند است دنبال تعمیم آن در بارۀ تمامی گروه های شهرت یافته به اصحاب حدیث بود و انسان‌ها نمی‌توانند از قضا و قدر گریزی داشته باشند. همچنین خلافت و امامت تنها باید با جست وجو در تاریخ، مصداقی را تا روز قیامت از برای آن قریش می‌دانستند و جهاد را لازم می‌دانستند حتی اگر امام عادل نباشدمشخص کرد.<ref>مقاله اصحاب حدیث </ref>

علاوه بر این، نماز جمعه، حج و نماز عیدین =پیدایش=در نیمه نخست سده ۲ ق، فقه مرحله نظام‌گرا را بدون امام پذیرفته نمی‌دانستند و صدقات پشت سر گذاشته و مالیات‌ها باید وارد دوره تدوین شد که در اختیار سلاطین باشد حتی اگر ظالم باشندپی آن، گروه اصحاب رأی با تکیه بر اجتهاد فقهی پدید آمد. از سویی دیگر، تکفیر مسلمانان به خاطر گناهانشان در میانه همان سده، هرچند نزاع بر سر ارأیت کاهش یافت، اما اختلاف درباره مشروعیت رأی، دو جریان فقهی را جایز نمی‌دانستند مگر در موارد خاصبرابر هم قرار داد: یکی طرفداران رأی و دیگری پیروان سنت که هنوز به نام اصحاب حدیث شناخته نمی‌شدند. به عذاب قبر، صراط، میزان، نفخ صور، بهشت در آن دوران، اصطلاح «اثر» مفهومی گسترده‌تر از حدیث داشت و گفتار و جهنم نیز ایمان داشتند رفتار صحابه و قرآن تابعین را کلام خدا نیز در بر می‌گرفت. اصطلاح «اثر» در برابر «رأی» به‌کار می‌رفت و غیر مخلوق می‌دانستند.تقابل این عقاید خاص توسط احمد بن حنبل ، از معروف‌ترین چهره‌های اهل حدیث، بیان شده دو در آثار فقیهانی چون ابن جریج و اوزاعی منعکس است. آنها همچنین گروهی از عالمان سنت‌گرا که بعدها به رؤیت خدا اصحاب حدیث معروف شدند، در زمان خود با چشم، جواز تکلیف مالایطاق و اثبات صفات خبریه باور داشتندعنوان اصحاب اثر یا آثار شناخته می‌شدند.<ref>مقاله اصحاب حدیث</ref>

مرکز اصلی =سیر تاریخی=از میانه سده ۲ ق، تدوین حدیث در میان اهل حدیث اثر شدت گرفت و با افزایش احادیث مرفوع، اعتبار آثار صحابه و تابعین کاهش یافت. به‌تدریج، در هر دو جریان اصحاب رأی و اصحاب اثر، نقد نظری به جایگاه آثار آغاز شد و کسانی چون ابویوسف و شافعی در سرزمین حجاز بود، جایی که این مکتب زمینه پیشگام بودند. در ربع دوم همان سده، عنوان «اصحاب حدیث» در میان مردم رواج بیشتری عراق به طلاب حدیث ناآگاه به آداب علمی اطلاق می‌شد و این کاربرد تا پایان سده ادامه یافت. اما در نیمه نخست سده ۳ ق، معنای این منطقه به دلیل حضور دانشمندان عنوان تغییر یافت و فقیهان معروفی مانند مفهومی افتخارآمیز یافت؛ سنت‌گرایانی چون احمد بن حنبل و مالک اسحاق بن راهویه خود را اصحاب حدیث می‌نامیدند. در ادامه، این عنوان به مفهومی عام برای تمام سنت‌گرایان تبدیل شد، بی‌توجه به تفاوت‌های تاریخی و فکری آنان. <ref>مقاله اصحاب حدیث</ref> =دولت های مهم=ندارد =اشخاص مهم=از معروف‌ترین چهره‌های اهل حدیث می‌توان به افراد زیر اشاره کرد : * [[محمد بن انس ادریس شافعی به یکی ]][[پرونده:محمد بن ادریس شافعی.jpg|بندانگشتی|محمدبن ادریس شافعی]]     * '''احمد بن حنبل'''در تحلیل اندیشه فقهی احمد بن حنبل، باید گفت، او بیش از همه بر پیروی از حدیث و ترک قیاس و رأی – جز در موارد ضرورت - پای می فشرد و در کنار این برخورد، پرهیز از مهم‌ترین مراکز دینی طرح مسائل تقدیری را نیز مبنای خود ساخته بود. در فقه احمد، این تفکر شافعی که سنت مفسر کتاب الله است، با تأکید بیشتری مطرح شده و علمی تبدیل پیروی از ظواهر کتاب با وجود احادیث معارض، سخت نکوهش شده است. در استناد به احادیث، احمد بر آن بودکه احادیث «منکر» را باید وانهاد و تنها احادیث «معروف» را صادر شده از پیامبر (ص) تلقی کرد. اهل <ref>مقاله اصحاب حدیث با </ref>  * [[اسحاق بن راهویه]] =انشعابات=ندارد =عقاید مهم= 1. تفسیر نصوص اعتقادی: تکیه بر ظاهر آیات و روایات بدون تأویل و تحلیل عقلی؛ تأکید احمد بن حنبل بر پایبندی پرهیز از برداشت درایی از متون<ref>مقاله اصحاب حدیث</ref> . 2. اختلافات درون‌جریانی: اتفاق‌نظر در مسائل کلامی چون صفات باری، قدر و منزلت فاسق؛ اما اختلاف در مسائل سیاسی، امامت و قیام با شمشیر<ref>مقاله اصحاب حدیث</ref>. 3. تعریف ایمان: ایمان شامل قول، عمل و نیت است و قابل افزایش و کاهش می‌باشد<ref>تاریخ فرق و مذاهب اسلامی، ص70</ref> . 4. قضا و قدر: همه چیز به تقدیر الهی است و انسان گریزی از آن ندارد<ref>تاریخ فرق و مذاهب اسلامی، ص70</ref>.  5. مسائل سیاسی و دینی: *خلافت از آنِ قریش تا روز قیامت است. *جهاد حتی با امام ظالم واجب است. *نماز جمعه، عیدین و حج بدون امام صحیح نیست. *صدقات و مالیات‌ها باید به ظواهر حاکمان ظالم سپرده شود<ref>تاریخ فرق و مذاهب اسلامی، ص70</ref>.  6. تکفیر: تکفیر گناه‌کاران جایز نیست، مگر در موارد خاص <ref>تاریخ فرق و مذاهب اسلامی، ص70</ref>. 7. ایمان به غیبیات: باور به عذاب قبر، صراط، میزان، نفخ صور، بهشت و جهنم <ref>تاریخ فرق و مذاهب اسلامی، ص70</ref>. 8. قرآن: قرآن کلام خدا و غیر مخلوق است <ref>تاریخ فرق و مذاهب اسلامی، ص70</ref>. =پراکندگی جمعیت= دقیق ترین اطلاعات دربارۀ پراکندگی جغرافیایی مذاهب اصحاب حدیث در سدهٔ ۴ ق مرهون گزارش‌های [[مقدسی]] است. او قلمرو اصلی این مذاهب را اقالیم [[شام]] اقور (بلاد جزیره) و [[رحاب]] (آذربایجان و ارمنیه) دانسته و در تفصيل مطلب، مذهب اصحاب حدیث در اقور و رحاب را [[حنبلی]] و در شام را [[اوزاعی]] گفته است.<ref>مقاله اصحاب حدیث</ref> *نقشه پراکندگی جغرافیایی مذاهب اصحاب حدیث در سده ۴ و ۵ ق: 1. اقالیم شام: اصحاب حدیث در این منطقه پیرو مذهب اوزاعی بودند <ref>مقاله اصحاب حدیث</ref>. 2. اقور (بلاد جزیره) و رحاب (آذربایجان و ارمنیه): مذهب حنبلی رواج داشته است <ref>مقاله اصحاب حدیث</ref>. 3. جنوب شرقی ایران (فارس، کرمان تا سواحل جنوب): پیروان ابن راهویه حضور داشته‌اند که احتمالاً همان اصحاب حدیث این مناطق‌اند <ref>مقاله اصحاب حدیث</ref>. 4. اقلیم سند: اکثریت مردم بر مذهب اصحاب حدیث بودند، اما حنبلیان در آن‌جا حضور نداشتند<ref>مقاله اصحاب حدیث</ref>. 5. مذهب سفیان ثوری: در عراق، بخش‌هایی از یمن و مناطقی از جبال ایران مانند دینور تا اواخر سده ۴ ق پیروانی داشت و تا اواخر سده ۵ ق دوام آورد <ref>مقاله اصحاب حدیث</ref>. =منابع تکمیلی=*[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://jrt.shirazu.ac.ir/article_1330.html&ved=2ahUKEwivlfnjk6yNAxUYSaQEHaDtHSUQFnoECB0QAQ&usg=AOvVaw0hZextipaB9561TEgdUkKh تشبیه، تفویض و تأویل در مکتب اصحاب حدیث، توانستند در طول هادی حجت، فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، پیاپی 20، صفحات 125_156، پاییز ]* [https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://ensani.ir/fa/article/382165/%25D8%25AA%25D8%25AD%25D9%2584%25DB%258C%25D9%2584-%25D9%2585%25D9%2581%25D9%2587%25D9%2588%25D9%2585-%25D8%25B5%25D8%25AD%25D8%25A7%25D8%25A8%25DB%258C-%25D8%25A7%25D8%25B2-%25D8%25AF%25DB%258C%25D8%25AF%25DA%25AF%25D8%25A7%25D9%2587-%25D8%25A7%25D8%25B5%25D8%25AD%25D8%25A7%25D8%25A8-%25D8%25AD%25D8%25AF%25DB%258C%25D8%25AB&ved=2ahUKEwjcrYCxk6yNAxXmMfsDHVBKHXkQFnoECBQQAQ&usg=AOvVaw11T_S10AJBwVaHa95_IWuy تحلیل مفهوم صحابی از دیدگاه اصحاب حدیث، علی عبدالله زاده و محمود کریمی، دوفصلنامه علمي پژوهشي «مطالعات قرآن و حديث»، سال يازدهم، شمارة اول، پاييز و زمستان 1396 ،پياپي21 ،صص205-22.] =پانویس={{پانویس}} =منابع=نویسنده:[[کاربر : Motaghizade|حدیثه متقی زاده]]* تاریخ تأثیر زیادی بر فقه فرق و مذاهب اسلامی، رضا برنجکار، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و عقاید اندیشه اسلامی. 1387. فایلpdf* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/230725/%D8%A7%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8-%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB اصحاب حدیث، احمدپاکتچی، دایره المعارف بزرگ اسلامی، جلد نهم ].*[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://archive.org/details/abu-abdurahman-kurdi-f_barid_20180113_2000&ved=2ahUKEwj8n7bKlKyNAxVQV6QEHUsZNuQQFnoECB8QAQ&usg=AOvVaw3y1B1G0LURT-_R3i9lPASK سیر تاریخی مذاهب اهل سنت بگذارند و همچنان در تاریخ جماعت، فریدون اسلام نقش مهمی ایفا کنندنیا، 1389.793ص.]*[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://samta.samt.ac.ir/product/13586/%25D8%25AC%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2585%25D8%25B9-%25D8%25AD%25D8%25AF%25DB%258C%25D8%25AB%25DB%258C-%25D8%25A7%25D9%2587%25D9%2584-%25D8%25B3%25D9%2586%25D8%25AA&ved=2ahUKEwiwlYu1lqyNAxWdTKQEHawnLo8QFnoECCAQAQ&usg=AOvVaw2Kv25mKQn4E4rfUxN-DZG7 جوامع حدیثی اهل سنت، مجید معارف، 1383. 252ص.]* [https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://fa.wikifeqh.ir/%25D8%25A7%25D9%2587%25D9%2584_%25D8%25AD%25D8%25AF%25DB%258C%25D8%25AB&ved=2ahUKEwjC-4me0oWNAxXnTKQEHSOsO6oQFnoECCUQAQ&usg=AOvVaw2oQEUkx_oHSZX2FW2r5xIe پایگاه ویکی فقه، اهل حدیث] [[رده:فرق _ و _ مذاهب_ اسلامی]]