نویسنده{{جعبه اطلاعات فرقه| عنوان = اهل حدیث| تصویر = [[پرونده: حدیثه متقی زادهکتاب-جوامع-حدیثی-اهل-سنت.jpg|بندانگشتی|اهل حدیث]]| اندازه تصویر =| توضیح تصویر = کتابی درباره اهل حدیث|مؤسس = احمد بن حنبل| سال تأسیس =| قدمت =| گرایش = سنی| گستره جغرافیایی =| شهرهای مهم = شام، رحاب| زیارتگاه‌ها = | وقایع مهم =| حکومت‌ها =| علل پیدایش =| نام‌های دیگر = اصحاب اثر | از فرقه‌های =| از شاخه‌های =| باورها = تکیه بر ظاهر نصوص اعتقادی از کتاب و سنت | داعیان =| فرقه‌ها =| شاخه‌ها =| رهبر/امام کنونی =| رهبران/امامان = احمد بن حنبل، ادریس شافعی، اسحاق بن راهویه | آئین‌ها =| کتاب‌های مهم =| وضعیت =| تاریخ انقراض =| تعداد پیروان =| مؤسسات =| مذهبی =| اجتماعی =| سیاسی =}}

در نیمه نخست سده ۲ ق، فقه مرحله نظام‌گرا را پشت سر گذاشته و وارد دوره تدوین شد که در پی آن، گروه اصحاب رأی با تکیه بر اجتهاد فقهی پدید آمد. در میانه همان سده، هرچند نزاع بر سر ارأیت کاهش یافت، اما اختلاف درباره مشروعیت رأی، دو جریان فقهی را در برابر هم قرار داد: یکی طرفداران رأی و دیگری پیروان سنت که هنوز به نام اصحاب حدیث شناخته نمی‌شدند. در آن دوران، اصطلاح «اثر» مفهومی گسترده‌تر از حدیث داشت و گفتار و رفتار صحابه و تابعین را نیز در بر می‌گرفت. اصطلاح «اثر» در برابر «رأی» به‌کار می‌رفت و تقابل این مکتب دو در آثار فقیهانی چون ابن جریج و اوزاعی منعکس است. گروهی از عالمان سنت‌گرا که بعدها به اصحاب حدیث معروف شدند، در زمان خود با عنوان یک اصحاب اثر یا آثار شناخته می‌شدند.<ref>مقاله اصحاب حدیث</ref> =سیر تاریخی=از میانه سده ۲ ق، تدوین حدیث در میان اهل اثر شدت گرفت و با افزایش احادیث مرفوع، اعتبار آثار صحابه و تابعین کاهش یافت. به‌تدریج، در هر دو جریان فقهی اصحاب رأی و اصحاب اثر، نقد نظری به جایگاه آثار آغاز شد و کسانی چون ابویوسف و شافعی در این زمینه پیشگام بودند. در ربع دوم همان سده، عنوان «اصحاب حدیث» در عراق به طلاب حدیث ناآگاه به آداب علمی اطلاق می‌شد و این کاربرد تا پایان سده ادامه یافت. اما در نیمه نخست سده ۳ ق، معنای این عنوان تغییر یافت و مفهومی افتخارآمیز یافت؛ سنت‌گرایانی چون احمد بن حنبل و اجتماعی ظهور کرداسحاق بن راهویه خود را اصحاب حدیث می‌نامیدند. اینان در ادامه، این عنوان به مفهومی عام برای تمام سنت‌گرایان تبدیل شد، بی‌توجه به تفاوت‌های تاریخی و فکری آنان. <ref>مقاله اصحاب حدیث</ref> =دولت های مهم=ندارد =اشخاص مهم=از معروف‌ترین چهره‌های اهل الحدیث یا اصحاب حدیث مشهور بودندمی‌توان به افراد زیر اشاره کرد : * [[محمد بن ادریس شافعی]][[پرونده:محمد بن ادریس شافعی. jpg|بندانگشتی|محمدبن ادریس شافعی]]

اهل 1. تفسیر نصوص اعتقادی: تکیه بر ظاهر آیات و روایات بدون تأویل و تحلیل عقلی؛ تأکید احمد بن حنبل بر پرهیز از برداشت درایی از متون<ref>مقاله اصحاب حدیث</ref> . 2. اختلافات درون‌جریانی: اتفاق‌نظر در مسائل کلامی چون صفات باری، قدر و منزلت فاسق؛ اما اختلاف در مسائل سیاسی، امامت و قیام با شمشیر<ref>مقاله اصحاب حدیث بر این باور بودند که </ref>. 3. تعریف ایمان: ایمان شامل قول، عمل و نیت است و قابل افزایش و کاهش استمی‌باشد<ref>تاریخ فرق و مذاهب اسلامی، ص70</ref> . 4. از طرفی، معتقد بودند که قضا و قدر: همه چیز به تقدیر خداوند الهی است و انسان‌ها نمی‌توانند از قضا و قدر انسان گریزی داشته باشند. همچنین خلافت و امامت را تا روز قیامت از آن قریش می‌دانستند و جهاد را لازم می‌دانستند حتی اگر امام عادل نباشد.ندارد<ref>تاریخ فرق و مذاهب اسلامی، برنجکار، ص70</ref>.  5. مسائل سیاسی و دینی: *خلافت از آنِ قریش تا روز قیامت است. *جهاد حتی با امام ظالم واجب است. *نماز جمعه، عیدین و حج بدون امام صحیح نیست.

علاوه بر این، نماز جمعه، حج و نماز عیدین را بدون امام پذیرفته نمی‌دانستند و صدقات و مالیات‌ها باید در اختیار سلاطین باشد حتی اگر ظالم باشند6. از سویی دیگر، تکفیر مسلمانان به خاطر گناهانشان را : تکفیر گناه‌کاران جایز نمی‌دانستند نیست، مگر در موارد خاص. به عذاب قبر، صراط، میزان، نفخ صور، بهشت و جهنم نیز ایمان داشتند و قرآن را کلام خدا و غیر مخلوق می‌دانستند.<ref>تاریخ فرق و مذاهب اسلامی، برنجکار، ص70</ref>.

این عقاید خاص توسط احمد بن حنبل ، از معروف‌ترین چهره‌های اهل حدیث، بیان شده است7. آنها همچنین ایمان به رؤیت خدا با چشم، جواز تکلیف مالایطاق غیبیات: باور به عذاب قبر، صراط، میزان، نفخ صور، بهشت و جهنم <ref>تاریخ فرق و اثبات صفات خبریه باور داشتندمذاهب اسلامی، ص70</ref>.

مرکز اصلی اهل دقیق ترین اطلاعات دربارۀ پراکندگی جغرافیایی مذاهب اصحاب حدیث در سرزمین حجاز بود، جایی که این مکتب در میان مردم رواج بیشتری یافتسدهٔ ۴ ق مرهون گزارش‌های [[مقدسی]] است. او قلمرو اصلی این منطقه به دلیل حضور دانشمندان مذاهب را اقالیم [[شام]] اقور (بلاد جزیره) و فقیهان معروفی مانند احمد بن حنبل [[رحاب]] (آذربایجان و مالک بن انس شافعی به یکی از مهم‌ترین مراکز دینی ارمنیه) دانسته و علمی تبدیل شده بود. اهل در تفصيل مطلب، مذهب اصحاب حدیث با تأکید بر پایبندی به ظواهر قرآن و حدیث، توانستند در طول تاریخ تأثیر زیادی بر فقه اقور و عقاید اهل سنت بگذارند رحاب را [[حنبلی]] و همچنان در تاریخ اسلام نقش مهمی ایفا کنندشام را [[اوزاعی]] گفته است.<ref>مقاله اصحاب حدیث</ref>

=منابع=2. اقور (بلاد جزیره) و رحاب (آذربایجان و ارمنیه): مذهب حنبلی رواج داشته است <ref>مقاله اصحاب حدیث</ref>. تاریخ فرق و مذاهب اسلامی، رضا برنجکار، تهران3. جنوب شرقی ایران (فارس، کرمان تا سواحل جنوب): پیروان ابن راهویه حضور داشته‌اند که احتمالاً همان اصحاب حدیث این مناطق‌اند <ref>مقاله اصحاب حدیث</ref>. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1387، فایلpdf4. اقلیم سند: اکثریت مردم بر مذهب اصحاب حدیث بودند، اما حنبلیان در آن‌جا حضور نداشتند<ref>مقاله اصحاب حدیث</ref>.