'''اسماعیلیه''' فرقه‌ای هستند که به امامت شش امام‌ اول شیعیان اثنی عشری معتقدند اما پس [[امام صادق علیه السلام]] بزرگ ترین فرزند او ، اسماعیل یا فرزند [[اسماعیل]] ،محمد ،را به امامت می پذیرند.به این ترتیب آنان به هفت امام معتقدند و همین مطلب اعتقاد مشترک در میان همه فرقه های اسماعیلیه است.برخی گروه های اسماعیلیه به امامان هفت گانه دیگری غیر از هفت امام مذکور قائل اند.<ref>آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی،56.</ref>.

ظهور این فرقه، نتیجه اختلاف در امامت اسماعیل با برادرش حضرت [[امام موسی بن جعفر الکاظم (علیه‌السلام) ]] بوده است.اینان معتقد بودند که بعد از امام جعفر صادق (علیه السلام)‌ چون پسرش اسماعیل پیش از پدر در گذشته امامت محمد بن اسماعیل منتقل شده که سابع تام بوده و دور هفت به او خاتمه یافته است. نام این فرقه نیز برگرفته از [[اسماعیل بن جعفر (علیه السلام) ]] است.<ref>اسماعیلیه،90اسماعیلیه،80.</ref>.

۱_حسن ۱_'''حسن صباح ''' : وی بنیان گذار دولت اسماعیلیه نزاری در [[ایران ]] (قلعه الموت) و معروف به رهبر حشاشین در منابع غربی است.

۲_اسماعیل ۲_'''اسماعیل بن جعفر ''' : پسر امام جعفر صادق (ع) و امام مورد قبول شیعیان است .

۳_عبدالله ۳_'''عبدالله المهدی بالله ''' : وی بنیان گذار خلافت فاطمی در شمال آفریقا در سال ۹۰۹ میلادی و نخستین خلیفه فاطمی از دیدگاه اسماعیلیان است .

۴_ '''المستنصر بالله ''' : دوران حکومت او یکی از طولانی ترین دوره های خلافت عباسی است . در زمان او ، خلافت فاطمی به اوج قدرت سیاسی ، فرهنگی و اقتصادی رسید.

۵_المستعلی ۵_'''المستعلی بالله ''' : یکی از خلفای فاطمی که پس از مرگ پدرش ، المستنصر بالله به خلافت رسید.اختلاف میان او و برادرش باعث انشعاب در فرقه اسماعیلیه شد.<ref>فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی،۶۵و۶۶.</ref>

۱_نزاریه ۱_'''نزاریه (الموت) ''' : مرکز این دولت در قلعه الموت در کوه های البرز ایران بود . موسس این دولت حسن صباح بود که این دولت سرانجام توسط هلاکو خان پایان یافت .

۲_فاطمیان ۲_'''فاطمیان''' : یکی از رقیبان اصلی خلافت عباسی بود . موسس این دولت به نام [[عبدالله المهدی بالله ]] شناخته میشود ‌.

۳_مستعلیه ۳_'''مستعلیه''' : یکی از شاخه های مهم فرقه اسماعیلیه است که پس از انشعاب در خلافت فاطمی در قرن پنجم هجری شکل گرفت .

۴_قرامطه ۴_'''قرامطه''' : موسس فکری این دولت فردی به نام [[حمدان قرمط ]] بود . این دولت در ابتدا حامی فاطمیان بودند ، اما بعد ها با آنام اختلاف پیدا کردند .<ref>اسماعیلیه،دانشنامه اسلامی.</ref>

نهضت '''اسماعیلیه ''' به عنوان نهضتی شیعی در مقابله و تضاد با دربار خلافت عباسی که به نوعی با برگزیدن [[مذهب تسنن]]، به عنوان مذهب رسمی جامعه ی اسلامی به حامیان شیعی خود پشت کرده بود، شکل گرفت.آنان دوبار در طول تاریخ سیاسی خود و طی دوران فاطمیان و نزاریان موفق به تشکیل دولت های مستقل شدند. دولت نزاری که در سال 483 هجری و با فتح [[قلعه‌ی الموت]] توسط حسن صباح شکل گرفت و رهبران آن سعی بسیاری برای نابودی خلافت عباسی و نیز حامیان ترک آنان، یعنی سلاطین سلجوقی به کار بستند. ولی به زودی اسماعیلیان در پی قتل های گسترده ی پیروانشان که به دنبال تبلیغات خلفای عباسی و فتوای فقهای حامی آنان صورت گرفت، پی به این حقیقت بردند که رسیدن به این اهداف نه تنها برای آنان آسان نخواهد بود بلکه ناممکن می نماید.<ref>اسماعیلیه،دانشنامه اسلامی.</ref>. 

جانشینان [[حسن صباح]] تا زمان حمله [[هلاکو ]] به الموت در سال ۶۵۴ق به حکومت ادامه دادند.نزاریه در مناطق مختلف ایران و [[افغانستان ]] و هند پاکستان پراکنده شدند و دوره دیگری از امامان مستور در این فرقه آغاز شد.ظاهرا تنها فرقه اسماعیلی که به استمرار امامت تا زمان حاضر معتقدند و هم اینک نیز دارای امام حاضر به نام [[کریم شاه حسینی ]] ملقب به آقاخان رابع هستند ، همین گروه قاسمیه اند که به [[آقاخانیه]] شهرت دارند.اکنون این فرقه چند میلیونی در مناطق مختلفی از جهان به خصوص در شبه قاره هند حضور دارند.<ref>آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی،58.</ref>.

پس از شهادت امام صادق علیه السلام در سال ۱۴۸ ه‌ق ، گروهی مرگ اسماعیل را در زمان امام صادق علیه السلام انکار کردند و او را امام غایب و امام قائم دانستند و مراسم تشییع جناز اسماعیل از طرف پدر را برای حفظ جان او تفسیر کردند.[[نوبختی ]] ، این گروه را [[اسماعیلیه خالصه]] می‌نامد.این گروه به زودی منقرض شدند . گروه دیگری مرگ او را پذیرفته و فرزندش محمد را امام میدانستند که [[مبارکیه]] نام دارند.زارا زیرا رئیس آنها مبارک نام داشت. آنها پس از مدتی به دو فرقه منشعب شدند ، برخی مرگ محمد را پذیرفته و سلسله ائمه را در فرزندان او ادامه دادند و برخی هم منکر مرگ او بودند و او را امام قائم می پنداشتند.اینان [[قرامطه]] نامیده شده اند.فاطمیان دسته ای از اسماعیلیه هستند ، که امامت را در فرزندان محمد بن اسماعیل جاری می دانند .پس از اینکه هشتمین امام ظاهر ، [[مستنصر بالله ]] ، در سال ۴۸۷ ق از دنیا رفت وزیر مقتدر او افضل به قصد حفظ موقعیت خویش نزار فرزند ارشد مستنصر و ولیعهد او را از خلافت محروم کرد و جوان ترین برادر او مستعلی را جایگزین وی ساخت . این کار باعث تفرقه در میان اسماعیلیه و انشعاب آنها به دو گروه [[نزاریه ]] و [[مستعلیه ]] شد .<ref>آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی،56.</ref>.

پیامبران اولوالعزم: اسماعیلیان تعداد پیامبران اولوالعزم را شش نفر دانسته و برای هر نبی یک وصی (امام) قائلند .<ref>اسماعیلیه،96اسماعیلیه،81.</ref>.

این گروه در حال حاضر در حدود ۲۵ کشور جهان پراکنده هستند و عمدتا در هند ، پاکستان ، افغانستان و تاجیکستان در آسیای مرکزی و پامیر چین زندگی میکنند .همچنين در كشورهاي افريقايي و اروپايي و آمريكاي شمالي نيز وجود دارند و لذا مي توان گفت از اغلب نژادها و زبانهاي مختلف دنيا پيروان اسماعيليه مشاهده مي شوند. از سال 1970 ميلادي شمار فراواني از اسماعيليان كه به غرب مهاجرت كردند در كشورهايي چون، كانادا، آمريكا، انگليس سكونت گزيدند . در آفريقا هم اسماعيليان در كشورهايي همچون، تانزانيا، زنگبار و... وجود دارند ؛ عده اي هم در كشورهاي سواحل خليج فارس همچون ايران، عمان، مسقط و بحرين حضور دارند.

* اسماعیلیه ، مهدی محقق ، نشر ماه اساطیر ، ۱۳۸۹ ۱۳۸۲ ، چاپ دوماول