فرض می‏کنیم که جوهر عاقل الف را تعقّل کرد، وبنابر این سخن آنان، عاقل با عین صورت معقول از الفیکی شد. پس در این دریافت آیا جوهر عاقل، وجودپیش از تعقّل خود را دارد، یا آن که هستی قبل از تعقّلشباطل می‏شود؟ اگر هستی او باقی باشد همانطوری کهپیش از تعقّل بود، پس حال او یکسان است، چه الف راتعقّل کند یا نکند. و اگر هستی پیش از تعقّل باطلمی‏شود [از دو حال بیرون نیست]، یا حالی از احوالجوهر عاقل باطل می‏شود یا آن که به تمام ذات معدوممی‏گردد؟ و اگر حالش تغییر می‏کند و ذاتش باقیمی‏ماند این مانند سایر دگرگونیها است. و آن طوری کهمی‏گویند اتّحادی نیست. و اگر ذاتش باطل و تباه گردد،پس موجودی تباه شد، و موجود دیگری حادثگردید، باز چیزی با چیز دیگر یکی نشده است. علاوهبر این، وقتی در این فرض تأمّل کنی خواهی دانست کهچنین حالی هیولای مشترک می‏خواهد، و پدیدار گشتنمرکب است نه بسیط، [در حالی که گفتگوی ما دربارهبسایط است.](49)

==منبع==

* [https://library.tebyan.net/fa/Viewer/Text/66194/0 مقایسه علم النفس ارسطو و علم النفس ابن سینا]