تا چند قرن پس از پیدایش [[اسلام]]، واژه شیعه تنها درباره کسانی که به امامت الهی [[ائمه]] اعتقاد داشتند، به کار نمی‌رفت؛ بلکه به دوست‌داران [[اهل بیت]] یا کسانی که [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] را بر عثمان مقدم می‌دانستند هم شیعه علی می‌گفتند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، ۱۳۹۰ش، ص۲۲، ۲۷.</ref> بیشتر اصحاب اهل بیت(ع)، جزو دو دسته اخیر بودند.<ref>فیاض، پیدایش و گسترش تشیع، ۱۳۸۲ش، ص۶۱.</ref>

* '''الجایتو''': سلطان محمد خدابنده مشهور به [[الجایتو|اولجایتو]] (حکومت ۷۰۳-۷۱۶ق) را نخستین حاکمی می‌دانند که امامیه را مذهب رسمی اعلام و تلاش کرد در سطح وسیعی آن را نشر دهد.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ش، ص۶۹۴.</ref> البته وی به علت مخالفت‌های تشکیلات دولتی آن روز که بر مذهب اهل سنت بود، از این کار خود عقب‌نشینی کرد؛ اما همچنان شیعه باقی ماند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ش، ص۶۹۴.</ref>.

* '''سربداران''': از حکومت [[سربداران]] در [[سبزوار]] نیز به عنوان حکومتی شیعی یاد می‌شود.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ ش، ص۷۷۶.</ref> مذهب رهبران و حاکمان سربداران دقیقا معلوم نیست؛ اما مسلم است که رهبران مذهبی آنها صوفیانی بوده‌اند که گرایش‌های شیعی هم داشته‌اند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ ش، ص۷۷۷-۷۸۰.</ref> بااین‌همه [[خواجه علی مؤید]] آخرین حاکم سربداران<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ ش، ص۷۷۸.</ref> امامیه را مذهب رسمی دولت خود اعلام کرد.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ ش، ص۷۸۱.</ref>

===* '''صفویان===''': [[شاه اسماعیل]] حکومت صفویه را در سال ۹۰۷ق تأسیس و امامیه را مذهب رسمی [[ایران]] اعلام کرد<ref>هاینس، تشیع، ۱۳۸۹ش، ص۱۵۶و۱۵۷. </ref> او و شاهان دیگر صفوی با اقداماتی مانند دعوت از علمای شیعه برای مهاجرت به ایران، تاسیس مراکز و مدارس علمی شیعه در ایران و برگزاری مراسم عزاداری محرم<ref>فروغی، کارکرد مراسم سوگواری عاشورا در رسمی شدن مذهب شیعه، ۶۷-۶۸</ref>، مذهب امامیه را در میان ایرانیان گسترش دادند و ایران را به کشوری کاملاً شیعی تبدیل کردند.<ref>چلونگر و شاهمرادی، دولت‌های شیعی در تاریخ، ۱۳۹۵ش، ص۲۷۶، ۲۷۷.</ref>

===* '''جمهوری اسلامی ایران===''': جمهوری اسلامی ایران‌، پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]] در [[۲۲ بهمن]] سال ۱۳۵۷ به رهبری [[امام خمینی]]، در ایران تشکیل شد.<ref>قاسمی و کریمی، «جمهوری اسلامی ایران»، ص۷۶۵.</ref> این نظام سیاسی برپایه [[اصول مذهب شیعه|اصول مذهب]] و [[فقه]] شیعه دوازده‌امامی شکل گرفته است.<ref>قاسمی و کریمی، «جمهوری اسلامی ایران»، ص۷۶۶.</ref> [[ولایت فقیه]] مهم‌ترین رکن جمهوری اسلامی ایران است و بر همه قوای حکومتی نظارت دارد.<ref>قاسمی و کریمی، «جمهوری اسلامی ایران»، ص۷۶۸.</ref> برطبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قانون‌های این کشور در صورتی که با دین [[اسلام]] انطباق نداشته باشند، اعتبار ندارند.<ref>قاسمی و کریمی، «جمهوری اسلامی ایران»، ص۷۶۸.</ref>

[[امامان شیعه|امامان دوزاده‌گانه]] امامیه، به ترتیب عبارتند از:#[[علی بن ابیطالب]]#؛ [[امام حسن|حسن بن علی]]#؛ [[امام حسین|حسین بن علی]]#؛ [[امام سجاد|علی بن الحسین]](امام سجاد)#؛ [[امام باقر|محمد بن علی]](امام باقر)#؛ [[امام صادق|جعفر بن محمد]](امام صادق)#؛ [[امام کاظم|موسی بن جعفر]](امام کاظم)#؛ [[امام رضا|علی بن موسی]](امام رضا)؛ #[[امام جواد|محمد بن علی]](امام جواد)#؛ [[امام هادی|علی بن محمد]](امام هادی)#؛ [[امام عسکری| حسن بن علی]](امام عسکری)#؛ [[امام مهدی| حجة بن الحسن]](امام مهدی)<ref>علامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۸، ۱۹۹.</ref> به باور شیعیان دوازده‌امامی، امام دوازدهم، [[مهدی]]، زنده است و در [[غیبت کبرا]] به سر می‌برد و زمانی [[قیام امام زمان|قیام]] خواهد کرد و عدالت را در زمین برقرار خواهد ساخت.<ref>علامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۲۳۰، ۲۳۱.</ref>

به باور شیعیان دوازده‌امامی، امام دوازدهم، [[مهدی]]، زنده است و در [[غیبت کبرا]] به سر می‌برد و زمانی [[قیام امام زمان|قیام]] خواهد کرد و عدالت را در زمین برقرار خواهد ساخت.<ref>علامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۲۳۰، ۲۳۱.</ref> [[شیخ مفید]](۳۳۶یا۳۳۸-۴۱۳ق)، [[شیخ طوسی]](۳۸۵-۴۶۰ق)، [[خواجه نصیر الدین طوسی]](۵۹۷-۶۷۲ق) و [[علامه حلی]](۶۴۸-۷۲۶ق) از برجسته‌ترین متکلمان امامیه هستند.<ref>کاشفی، کلام شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۵۲.</ref> [[شیخ طوسی]]، [[محقق حلی]]، [[علامه حلی]]، [[شهید اول]]، [[شهید ثانی]]، [[جعفر کاشف الغطاء|کاشف الغطاء]]، [[میرزای قمی]] و [[شیخ مرتضی انصاری]] هم از برجسته‌ترین فقیهان این مذهب هستند.<ref>مکارم شیرازی، دائرة المعارف فقه مقارن، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۲۶۰-۲۶۴.</ref>

اصول اعتقادی شیعیان امامی پنج چیز است. آنها مانند دیگر مسلمانان، [[توحید]]، [[نبوت]] و [[معاد]] را [[اصول دین]] خود می‌دانند و افزون بر آن به دو اصل [[امامت]] و [[عدل]] اعتقاد دارند که آنها را از مذهب [[اهل سنت]] جدا می‌کند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۹۶.</ref> به باور آنها، پس از [[پیامبر]]، لازم است شخصی به نام امام در جایگاه او قرار گیرد و مأموریت او را ادامه دهد. آنها تعیین امام را مانند تعیین پیامبر از سوی خدا می‌دانند و می‌گویند: خدا از طریق پیامبر امام را به مردم معرفی می‌کند.<ref>مصباح یزدی، آموزش عقاید، ۱۳۸۴ش، ص۱۴.</ref> شیعیان دوازده‌امامی، برطبق [[روایت|روایاتی]] که از [[پیامبر اسلام(ص)]] نقل می‌کنند، معتقدند که او به فرمان خدا، [[امام علی]] را به عنوان جانشین خود و نخستین امام معرفی کرده است.<ref>علامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۷، ۱۹۸.</ref> آنها برپایه احادیثی چون [[حدیث لوح]]، به [[دوازده امام]] اعتقاد دارند.<ref>علامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۷، ۱۹۸.</ref> [[عدل]] مانند امامیه، امامت از [[اصول مذهب شیعه]] است صرفا یک رهبری اجتماعی و شیعیان را نیز مانند [[معتزله]] به جهت اعتقاد به آن، [[عدلیه]] می‌گویند. طبق آموزه عدل، خداوند فیض و رحمت و همچنین بلا و نعمت خود را بر اساس استحقاق‌های ذاتی و قبلی می‌دهد.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۹۶.</ref> ===تفاوت امامیه با دیگر فرق شیعه===[[زیدیه]] و [[اسماعیلیه]]، دیگر فرقه‌های شیعه، همهٔ [[دوازده امام|دوازده‌امام]] امامیه را قبول ندارند. آنها همچنین تعداد ائمه را به دوازده تن محدود نمی‌کنند. زیدیه معتقدند که پیامبر تنها حتی دینی به معنای اجرای احکام اسلامی نیست، بلکه امامت سه تن یعنی [[امام علی(ع)]]، [[امام حسن(ع)]] رهبری امت اسلام در همه شئون حیات بشری اعم از اعتقادی، عملی، اخلاقی، اجتماعی و [[امام حسین(ع)]]، تصریح کرده سیاسی است.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۸۶.</ref> بعد از آنان در هر زمانی اگر فردی زاهد، شجاع و سخاوتمند از نسل [[حضرت زهراء]]، به درستی قیام کند، سوی دیگر امام است.<ref>علامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۶۷.</ref> [[زید بن علی]]، [[یحیی بن زید]]، [[محمد بن عبدالله بن حسن]] (نفس زکیه)، [[ابراهیم بن عبدالله]] یک شخص و [[شهید فخ]] از جمله امامان زیدیه هستند.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۹۰.</ref> اسماعیلیه امامت امام دوم امامیه یعنی امام حسن مجتبی(ع) یا یک شخصیت عادی نیست که مردم او را قبول ندارند.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۱۹.</ref> امامت دیگر امامان شیعیان امامی را هم تنها تا [[به میل خویش برگزینند، بلکه امام صادق(ع)]] می‌پذیرند.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۱۰.</ref> آنان پس فردی معصوم از امام صادق(ع) به امامت [[اسماعیل بن جعفر الصادق(ع)|اسماعیل]] فرزند او گناه و محمد پسر اسماعیل، اعتقاد دارند.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۱۰.</ref> برطبق مذهب اسماعیلیه [[امامت]] دوره‌های مختلفی دارد خطاست و در هر دوره هفت امام امامت می‌کنند.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۵۱، ۱۵۲.</ref> ===مناسک مذهبی===افزون رسالت سنگین استمرار راه نبوت را بر [[عید فطر]]، [[عید قربان]]، [[عید مبعث]] و میلاد [[حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم|دوش دارد که بعد از رحلت پیامبر(صصلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)]] که اعیاد دینی همه مسلمانان هستند، [[عید غدیر]]، میلاد [[امام با امامت علی(ععلیه‌السّلام)]]، میلاد [[حضرت فاطمه(س)]] شروع و [[نیمه شعبان]] مهم‌ترین عیدهای مذهبی شیعیان امامی است. آنها میلاد دیگر ائمه خود را نیز جشن می‌گیرند.<ref>موسی‌پور، «جشن‌های جهان اسلام»، ص۳۷۳-۳۷۶.</ref> در مذهب امامیه برای هر یک از اعیاد، اعمال مذهبیِ خاصی توصیه شده است؛ برای مثال، در روز عید قربان، اعمالی مانند [[غسل]]، [[نماز عید قربان]]، [[قربانی|قربانی‌کردن]]، زیارت [[امام حسین (ع)]] و خواندن [[دعای ندبه]] [[مستحب]] است.<ref> مجلسی، زادالمعاد، ۱۳۸۹ش، ص۴۲۶، ۴۲۷.</ref> شیعیان در برخی از روزهای سال، برای ابراز محبت به معصومان و اظهار غم و اندوه در مصیبت آنان، مراسم [[سوگواری|عزاداری]] برگزار می‌کنند.<ref>مظاهری، «عزاداری»، ص۳۴۵.</ref> بیشتر عزاداری‌های شیعیان در سوگ امام حسین و یارانش در [[ماه محرم]] انجام می‌شود. مهم‌ترین آیین‌های سوگواری‌ شیعیان در [[دهه اول محرم]]، [[دهه آخر صفر]]، [[اربعین]] و [[ایام فاطمیه]]، برگزار می‌شودتا قیامت استمرار خواهد داشت.

شیعیان دوازده‌امامی، برطبق [[زیارتروایت|روایاتی]] که از [[پیامبراسلام(ص) و [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت(ع)]]، از مهم‌ترین آیین‌های مذهبی شیعیان امامی است.<ref>فولادی و نوروزی، «جایگاه زیارت در آیین کاتولیک و مذهب شیعه؛ بررسی و مقایسه»، ص۲۹، ۳۰.</ref> آنها همچنین زیارت امام‌زاده‌ها و دیگر بزرگان و عالمان دینی را مهم می‌شمارند.<ref>نقل می‌کنند، معتقدند که او به فرمان خدا، [http://rasekhoon.net/article/show/1135735/ مفهوم زیارت و جایگاه آن در فرهنگ اسلامی، سایت راسخون، ۱۳ دی ۱۳۹۴ش، دیده‌شده در ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۶ش.]</ref> در [[روایاتامام علی]] شیعه، را به نیایش عنوان جانشین خود و توسل توصیه فراوان شده و [[دعا|دعاها]] و [[زیارتنامه|زیارتنامه‌های]] بسیاری نخستین امام معرفی شده‌اندکرده است.<ref>نگاه کنید به شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، فهرست کتابعلامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۷، ۱۹۸.</ref> برخی از مشهورترین دعاها و زیارتنامه‌های امامیه، عبارت است از:‌ آنها برپایه احادیثی چون [[دعای کمیلحدیث لوح]]<ref>هاشمی اقدم، «اسرارالعارفین با شرح دعای کمیل»، ص۳۲.</ref>، به [[دعای عرفه|دعای عَرَفهدوازده امام]]<ref>محلاتی، «بررسی تطبیقی دعای عرفه امام حسین و امام سجاد»، ص۱۰۷اعتقاد دارند.</ref>، [[دعای ندبه|دعای نُدبه]]<ref>ر.ک: مهدی‌پور، «با دعای ندبه علامه طباطبایی، شیعه در پگاه جمعه»</ref>، [[مناجات شعبانیه]]،<ref>حیدرزاده، «در محضر مناجات شعبانیه»، ص۱۶۰اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۷، ۱۹۸.</ref> [[دعای توسل]]،<ref>[http://wwwامامیه علاوه بر اینکه معتقد به امامت دوازده امام (علیهم‌السّلام) از طریق نص هستند، قائل به عصمت آنان مانند عصمت انبیاء می‌باشند.yjc.ir/fa/news/5893925 فضیلت به همین جهت امامان نه‌تنها معصوم از گناه هستند، بلکه از خطا و اشتباه و سهو و نسیان نیز معصوم می‌باشند و برای اثبات این عصمت، هم به «نقل» و کیفیت دعای توسل، سایت باشگاه خبرنگاران جوان، ۲۲ آذر ۱۳۹۵، دیده‌شده در ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۶هم به «عقل» تمسک می‌جویند.]</ref> [[زیارت عاشورا]]،<ref>رضایی، « پژوهشی ضمنا امامیه در اسناد رابطه با عصمت امامان قائلند که این عصمت مطلق است، یعنی امام هم قبل از امامت و نسخه های زیارت عاشورا»، ۱۵۳.</ref> [[زیارت جامعه کبیره]]<ref>نجفی، «نگرشى موضوعى بر زیارت جامعه کبیره» ص۱۵۰.</ref> هم بعد از امامت و هم در احکام دینی و [[زیارت امین الله]].<ref>نگاه کنید به شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، ذیل زیارت امین اللهجمیع امور باید معصوم باشد.</ref>

===منابع اندیشه امامیه===