اباضیه
اباضیه یا اباضیگری یکی از مذاهب اسلام است که برخی معتقدند از جریان خوارج نشأت گرفتهاست. گفته شده این فرقه از کهنترین مذاهب اسلامی و تنها گروه باقیمانده از خوارج است.نام این مکتب از نام عبدالله بن اباض تمیمی نخستین پیشوای آن گرفته شدهاست.[۱] اباضیه که هم از تسنن و هم از تشیع جداست هرچند از نظر شمار پیروان در مقایسه با سنیان و شیعیان گروه کوچکی به حساب میآید، اما از نظر تاریخی جریانی بسیار مهم است. امروزه اباضیان بیشتر در شمال آفریقا، شرق آفریقا (بهویژه جزیره زنگبار) و عمان سکونت دارند.
 مذهب اباضیه | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| مؤسس | عبدالله ابن اباض |
| سال تأسیس | ۳۷ هجری |
| گرایش | یک مکتب میانهرو از خوارج |
| گستره جغرافیایی | عمان، زنگبار، شمال آفریقا |
| وقایع مهم | انقلاب اباضیان در عمان و تأسیس دولت اباضیه، مخالفت با خلافتهای اموی و عباسی، شورشها و قیامهای اباضی در شمال آفریقا |
| علل پیدایش | جنگ صفین و ماجرای حکمیت، تأسیس خوارج و انشعاب در میان آنان |
| اطلاعات دینی | |
| از فرقههای | اهل سنت |
| رهبران/امامان | عبدالله بن إباض، جابر بن زید الأزدی |
| وضعیت کنونی | |
| وضعیت | همچنان فعال |
| فرق و مذاهب اسلامی | |
| اهل سنت | |
| معتزله | |
| اهل حدیث | |
| اشاعره | |
| ماتریدیه | |
| وهابیت | |
| اباضیه | |
| قدریه | |
| شیعه | |
| امامیه | |
| زیدیه | |
| اسماعیلیه | |
| ناووسیه | |
| غلات | |
| اهل حق | |
| دروزیه | |
| نصیریه | |
| شیخیه | |
| بابیت | |
| بهائیت | |
محتویات
پیدایش
پس از کشته شدن ابوبلال، ابن زیاد به قصد ریشهکن کردن خوارج با شدت بیشتری به قلع و قمع آنان ادامه داد. متقابلاً خوارج هم به قصد جهاد در بصره گرد آمدند، و در میان آنان رهبران قوم همچون نافع بن ازرق، عبدالله بن صفار و ابن اباض حاضر بودند و ظاهراً نافع نسبت به دیگران ریاستی داشت. در همین ایام عبدالله بن زبیر در مکه قیام و ادعای خلافت کرده بود. به پیشنهاد نافع، در سال ۶۴ق آنان در کنار ابن زبیر برابر سپاه شام جنگیدند و پیروز شدند پس از نبرد، خوارج از باور ابن زبیر پرس و جو کردند. ابن زبیر اگرچه پیش از نبرد، خود را موافق آنان نشان داده بود، اما با احساس بینیازی از خوارج، عثمان و طلحه و زبیر را ستود و از خوارج تبری جست و خوارج از او جدا شدند. آغاز فعالیت و پیدایش اباضیه را، شوال سال ۳۷هجری، و پس از جنگ صفین با انتخاب عبداللّه بن وهب راسبی به عنوان امام یا خلیفه و با شعار «حکمی جز حکم خدا نیست» اعلام میدارند [۲]
سیر تاریخی
ندارد
دولت های مهم
اباضیه تنها فرقه باقیمانده از فرقههای خوارج است که در حال حاضر پیروانی در کشورهای عمان، زنگبار و شمال آفریقا، الجزایر، لیبی و تونس دارد، چنان که مذهب رسمی کشور عمان، اباضی است.
انشعابات
ندارد
اشخاص مهم
- شیخ علی یحی معمر
- دکتر عمرو خلیفه نامی
- شیخ ابراهیم بیوض
- شیخ ابوالیقضان ابراهیم
- مجاهد سلیمان بارونی
- شیخ احمد خلیلی
- شیخ ابواسحق ابراهیم اطفیش
اعتقادات اباضیه
آنان بر این عقیدهاند که نمیتوان به کسی مؤمن یا کافر گفت، چرا که وحی منقطع شد؛ و ابوبکر و عمر از دنیا رفتهاند و امروز کسی نیست که حقایق را بیان کند و کافر را از مؤمن تمیز دهد. بدان جهت ما به کسی نمیگوییم که او مؤمن است یا کافر ایمان و اسلام را هم معنی و مترادف میشمرند. ایمان اسلام است و اسلام ایمان بندهای مؤمن نمیشود؛ مگر آنکه به چهار شهادت ایمان بیاورد: شهادت به وحدانیت خدا، به رسالت پیامبر اکرم (صلياللهعليهوآله) از جانب خدا، به رستاخیز پس از مرگ و به قَدَر. هرگاه بندهای این چهار شهادت را به زبان آورد، ایمان او از نظر مردم کامل است. [۳]
پراکندگی جمعیت
عمان: بزرگترین جمعیت اباضیه در عمان متمرکز است و این مذهب به عنوان مذهب غالب در این کشور شناخته میشود. شمال آفریقا: جوامع کوچکتری از اباضیه در مناطقی از شمال آفریقا، به ویژه در الجزایر (به طور خاص در منطقه وادی مزاب)، لیبی (جبل نفوسه) و تونس (جزیره جربه) وجود دارند. آفریقای شرقی: جمعیتهای پراکندهتری نیز در آفریقای شرقی، به ویژه در زنگبار یافت میشوند.
منابع تکمیلی
- الفرق الإسلامیة؛ (ذیل کتاب شرح المواقف للکرمانی).
- الملل و النحل؛ شهرستانی.
- الإباضیة بین الفرق الإسلامیة؛علی یحیی معمر.
پانویس
منابع
نویسنده: مهلا سلطانی
- ویکی پدیا
- ویکی شیعه