automoderated، دیوانسالاران، developer، مدیران
۸٬۸۱۱
ویرایش
تغییرات
جز
'''{{جعبه اطلاعات فرقه| عنوان = امامیه''' یا '''شیعه دوازدهامامی''' یا '''شیعه اثناعَشَری''' بزرگترین شاخه از [[شیعه|مذهب شیعه]] است. به باور شیعیان امامی، رهبری جامعه پس از [[پیامبر]] بر عهده [[امام]] است و تصویر = حرم امام از سوی خدا تعیین میشودعلي. شیعیان امامی بر پایه احادیثی چون [[حدیث غدیر]]، [[jpg| اندازه تصویر =| توضیح تصویر =حرم امام علی علیهالسلامدر شهر نجف کشور عراق|مؤسس = امام علی بن ابیطالب]] را جانشین [[پیامبر | سال تأسیس = 11 قمری| قدمت =| گرایش = شیعه| گستره جغرافیایی = جهان اسلام(ص)]] و نخستین | شهرهای مهم = نجف، قم، مشهد| زیارتگاهها = حرم امام میدانند، به [[دوازده امام]] اعتقاد دارند و بر این باورند که امام دوازدهم، [[مهدی]]، زنده است و در [[غیبت علی، بقیع، | وقایع مهم =| حکومتها =| علل پیدایش =| نامهای دیگر =| از فرقههای =| از شاخههای =| باورها =| داعیان =| فرقهها =| شاخهها =| رهبر/امام مهدی(عج)کنونی =| غیبت]] به سر میبرد. [[زیدیه]] و [[اسماعیلیه]]، دو فرقه دیگر شیعه، به همه دوازدهامام موردنظر شیعیان امامیه باور ندارند و همچنین شمار رهبران/امامان را محدود به دوازده تن نمیدانند. =| آئینها =| کتابهای مهم =| وضعیت =| تاریخ انقراض =| تعداد پیروان =| مؤسسات =| مذهبی =| اجتماعی =| سیاسی =}}
اصول اعتقادی امامیه یا شیعه دوازدهامامی یا شیعه اثناعَشَری بزرگترین شاخه از [[شیعه|مذهب شیعه]] است. به باور شیعیان امامی پنج چیز است؛ آنها مانند دیگر مسلمانان، امامی، رهبری جامعه پس از [[توحیدپیامبر]]، بر عهده [[نبوتامام]] است و امام از سوی خدا تعیین میشود. شیعیان امامی بر پایه احادیثی چون [[معادحدیث غدیر]]، [[امام علی علیهالسلام|علی بن ابیطالب]] را جانشین [[اصول دینپیامبر اسلام(ص)]] خود میدانند و افزون نخستین امام میدانند، به [[دوازده امام]] اعتقاد دارند و بر آن، به دو اصل این باورند که امام دوازدهم، [[امامتمهدی]] ، زنده است و در [[عدلغیبت امام مهدی(عج)| غیبت]] اعتقاد دارند که آنها را از به سر میبرد. [[زیدیه]] و [[اهلسنتاسماعیلیه]] جدا میسازد، دو فرقه دیگر شیعه، به همه دوازدهامام موردنظر شیعیان امامیه باور ندارند و همچنین شمار امامان را محدود به دوازده تن نمیدانند.
شیعیان امامیه بسیاری از امور زندگی چون عبادتها، معاملات و پرداخت وجوهات شرعی را طبق احکام شرعی انجام میدهند. آنها برای اندیشههای [[کلام|کلامی]]، [[فقه|فقهی]]، [[اخلاق|اخلاقی]] و... خود، به چهار منبع [[قرآن]]، [[روایات]] پیامبر اسلام(ص) و [[امامان شیعه| دوازده امام]]، و همچنین [[عقل]] و [[اجماع]] استناد میکنند. [[شیخ طوسی]]، [[علامه حلی]] و [[شیخ مرتضی انصاری]] از برجستهترین [[فقیه|فقیهان]] و [[شیخ مفید]]، [[خواجه نصیر الدین طوسی]] و [[علامه حلی]] از [[متکلم|متکلمان]] معروف امامیه هستند. در سال ۹۰۷ق، [[شاه اسماعیل]] با تأسیس حکومت [[صفویان|صفویه]] مذهب امامیه را در [[ایران]] رسمی کرد. این حکومت نقش زیاد در گسترش مذهب امامیه در ایران داشت. [[جمهوری اسلامی ایران]] نظام سیاسی فعلی کشور [[ایران]] است که خود را متکی به [[اصول مذهب شیعه|اصول مذهب]] و [[فقه]] شیعه دوازدهامامی معرفی میکند. [[عید غدیر]]، میلاد [[علی بن ابیطالب]]، میلاد [[حضرت فاطمه(س)|فاطمه دختر پیامبر]] و [[نیمه شعبان]]، مهمترین اعیاد مذهبی ویژه شیعیان امامی است. [[سوگواری|عزاداری]] برای [[معصومان]] بهویژه سوگواری برای [[امام حسین(ع)|حسین بن علی]] و یارانش در [[ماه محرم]] از دیگر مناسک مهم آنها است. آمار دقیقی از شمار شیعیان دوازدهامامی جهان در دست نیست و آمار موجود، شیعیان زیدی و اسماعیلی را هم شامل میشود. جمعیت شیعیان جهان بنابر برخی آمارها بین ۱۵۴ تا ۲۰۰ میلیون نفر، برابر با ۱۰ تا ۱۳ درصد مسلمانان جهان و بنابر برخی دیگر از آمارها، بیش از سیصد میلیون، یعنی ۱۹ درصد جمعیت مسلمانان جهان برآورد شده است. بیشتر شیعیان، یعنی بین ۶۸ تا ۸۰ درصد آنان، در چهار کشور [[ایران]]، [[عراق]]، [[پاکستان]] و [[هند]] زندگی میکنند. ==تاریخچه پیدایش==
شیعیان دوازدهامامی، برطبق * '''الجایتو''': سلطان محمد خدابنده مشهور به [[روایتالجایتو|روایاتیاولجایتو]] که از [[پیامبر اسلام(صحکومت ۷۰۳-۷۱۶ق)]] نقل میکنند، معتقدند را نخستین حاکمی میدانند که او به فرمان خدا، [[امام علی]] امامیه را به عنوان جانشین خود مذهب رسمی اعلام و نخستین امام معرفی کرده استتلاش کرد در سطح وسیعی آن را نشر دهد.<ref>علامه طباطبایی، شیعه جعفریان، تاریخ تشیع در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۷، ۱۹۸ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ش، ص۶۹۴.</ref> آنها برپایه احادیثی چون [[حدیث لوح]]، البته وی به [[دوازده امام]] اعتقاد دارندعلت مخالفتهای تشکیلات دولتی آن روز که بر مذهب اهل سنت بود، از این کار خود عقبنشینی کرد؛ اما همچنان شیعه باقی ماند.<ref>علامه طباطبایی، شیعه جعفریان، تاریخ تشیع در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۷، ۱۹۸.</ref> [[امامان شیعه|امامان دوزادهگانه]] امامیه، به ترتیب عبارتند ایران (از:#[[علی بن ابیطالب]]#[[امام حسن|حسن بن علی]]#[[امام حسین|حسین بن علی]]#[[امام سجاد|علی بن الحسین]](امام سجادآغاز تا دولت صفوی)#[[امام باقر|محمد بن علی]](امام باقر)#[[امام صادق|جعفر بن محمد]](امام صادق)#[[امام کاظم|موسی بن جعفر]](امام کاظم)#[[امام رضا|علی بن موسی]](امام رضا)#[[امام جواد|محمد بن علی]](امام جواد)#[[امام هادی|علی بن محمد]](امام هادی)#[[امام عسکری| حسن بن علی]](امام عسکری)#[[امام مهدی| حجة بن الحسن]](امام مهدی)<ref>علامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۸، ۱۹۹، ۱۳۹۰ش، ص۶۹۴.</ref>.
به باور شیعیان دوازدهامامی، امام دوازدهم، * '''سربداران''': از حکومت [[مهدیسربداران]]، زنده است و در [[غیبت کبراسبزوار]] نیز به سر میبرد عنوان حکومتی شیعی یاد میشود.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ ش، ص۷۷۶.</ref> مذهب رهبران و زمانی حاکمان سربداران دقیقا معلوم نیست؛ اما مسلم است که رهبران مذهبی آنها صوفیانی بودهاند که گرایشهای شیعی هم داشتهاند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ ش، ص۷۷۷-۷۸۰.</ref> بااینهمه [[قیام امام زمان|قیامخواجه علی مؤید]] خواهد آخرین حاکم سربداران<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ ش، ص۷۷۸.</ref> امامیه را مذهب رسمی دولت خود اعلام کرد و عدالت را در زمین برقرار خواهد ساخت.<ref>علامه طباطبایی، شیعه جعفریان، تاریخ تشیع در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۲۳۰، ۲۳۱ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ ش، ص۷۸۱.</ref>
کتابهای * '''جمهوری اسلامی ایران''': جمهوری اسلامی ایران، پس از پیروزی [[اوائل المقالاتانقلاب اسلامی ایران]]، در [[تصحیح الاعتقاد۲۲ بهمن]]، سال ۱۳۵۷ به رهبری [[تجرید الاعتقاد]] و [[کشف المرادامام خمینی]]، از مهمترین کتابهای کلامی شیعه امامی استدر ایران تشکیل شد.<ref>کاشفی، کلام شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۵۲قاسمی و کریمی، «جمهوری اسلامی ایران»، ص۷۶۵.</ref> این نظام سیاسی برپایه [[شیخ مفیداصول مذهب شیعه|اصول مذهب]](۳۳۶یا۳۳۸-۴۱۳ق)، و [[شیخ طوسیفقه]](۳۸۵-۴۶۰ق)، شیعه دوازدهامامی شکل گرفته است.<ref>قاسمی و کریمی، «جمهوری اسلامی ایران»، ص۷۶۶.</ref> [[خواجه نصیر الدین طوسیولایت فقیه]](۵۹۷-۶۷۲ق) مهمترین رکن جمهوری اسلامی ایران است و بر همه قوای حکومتی نظارت دارد.<ref>قاسمی و کریمی، «جمهوری اسلامی ایران»، ص۷۶۸.</ref> برطبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قانونهای این کشور در صورتی که با دین [[علامه حلیاسلام]](۶۴۸-۷۲۶ق) از برجستهترین متکلمان امامیه هستندانطباق نداشته باشند، اعتبار ندارند.<ref>کاشفی، کلام شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۵۲قاسمی و کریمی، «جمهوری اسلامی ایران»، ص۷۶۸.</ref>
اسماعیلیه امامت به باور شیعیان دوازدهامامی، امام دوم امامیه یعنی دوازدهم، [[مهدی]]، زنده است و در [[غیبت کبرا]] به سر میبرد و زمانی [[قیام امام حسن مجتبی(ع) زمان|قیام]] خواهد کرد و عدالت را قبول ندارنددر زمین برقرار خواهد ساخت.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۱۹علامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۲۳۰، ۲۳۱.</ref> امامت دیگر امامان شیعیان امامی را هم تنها تا [[امام صادقشیخ مفید]](ع۳۳۶یا۳۳۸-۴۱۳ق)، [[شیخ طوسی]] میپذیرند.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۱۰.</ref> آنان پس از امام صادق(ع۳۸۵-۴۶۰ق) به امامت ، [[اسماعیل بن جعفر الصادقخواجه نصیر الدین طوسی]](ع۵۹۷-۶۷۲ق)|اسماعیلو [[علامه حلی]] فرزند او و محمد پسر اسماعیل، اعتقاد دارند(۶۴۸-۷۲۶ق) از برجستهترین متکلمان امامیه هستند.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۱۰کاشفی، کلام شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۵۲.</ref> برطبق مذهب اسماعیلیه [[امامتشیخ طوسی]]، [[محقق حلی]]، [[علامه حلی]]، [[شهید اول]]، [[شهید ثانی]]، [[جعفر کاشف الغطاء|کاشف الغطاء]]، [[میرزای قمی]] دورههای مختلفی دارد و در هر دوره هفت امام امامت میکنند[[شیخ مرتضی انصاری]] هم از برجستهترین فقیهان این مذهب هستند.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۵۱، ۱۵۲مکارم شیرازی، دائرة المعارف فقه مقارن، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۲۶۰-۲۶۴.</ref>
کتابهای ==عقاید مهم==اصول اعتقادی شیعیان امامی پنج چیز است. آنها مانند دیگر مسلمانان، [[شرایع الاسلامتوحید]]، [[اللمعة الدمشقیةنبوت]]، و [[شرح لمعهمعاد]]، را [[جواهر الکلاماصول دین]]، خود میدانند و افزون بر آن به دو اصل [[مکاسبامامت]] و [[العروة الوثقیعدل]] اعتقاد دارند که آنها را از مشهورترین کتابهای فقهی شیعه امامی استمذهب [[اهل سنت]] جدا میکند.<ref>مکارم شیرازی، دائرة المعارف فقه مقارن، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۲۶۱-۲۶۴مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۹۶.</ref> به باور آنها، پس از [[شیخ طوسیپیامبر]]، [[محقق حلی]]، [[علامه حلی]]، [[شهید اول]]، [[شهید ثانی]]، [[جعفر کاشف الغطاء|کاشف الغطاء]]، [[میرزای قمی]] لازم است شخصی به نام امام در جایگاه او قرار گیرد و مأموریت او را ادامه دهد. آنها تعیین امام را مانند تعیین پیامبر از سوی خدا میدانند و [[شیخ مرتضی انصاری]] هم میگویند: خدا از برجستهترین فقیهان این مذهب هستندطریق پیامبر امام را به مردم معرفی میکند.<ref>مکارم شیرازی، دائرة المعارف فقه مقارن، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۲۶۰-۲۶۴مصباح یزدی، آموزش عقاید، ۱۳۸۴ش، ص۱۴.</ref>به اعتقاد امامیه، امامت صرفا یک رهبری اجتماعی و حتی دینی به معنای اجرای احکام اسلامی نیست، بلکه امامت رهبری امت اسلام در همه شئون حیات بشری اعم از اعتقادی، عملی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی است. از سوی دیگر امام یک شخص و یا یک شخصیت عادی نیست که مردم او را به میل خویش برگزینند، بلکه امام فردی معصوم از گناه و خطاست و رسالت سنگین استمرار راه نبوت را بر دوش دارد که بعد از رحلت پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) با امامت علی (علیهالسّلام) شروع و تا قیامت استمرار خواهد داشت.
===مرجع تقلید===امروزه احکام شرعی در کتابهایی به نام [[توضیح المسائل]]، ارائه میگردد که توسط مراجع تقلید نوشته میشوند.<ref>یزدانی، «مروری بر رسالههای عملیه»، ص۲۹۲.</ref> مرجع تقلید شیعیان دوازدهامامی، برطبق [[مجتهدروایت|مجتهدیروایاتی]] است که دیگران از او تقلید میکنند؛ یعنی اعمال دینی خود را براساس نظریات فقهی ([[فتوا|فتاوای]]) او انجام میدهند و وجوهات شرعی خود را به او یا نمایندگانش میپردازند.<ref>رحمانستایش، «تقلید ۱»، ص۷۸۹.</ref> ==مناسک مذهبی==افزون بر [[عید فطر]]، [[عید قربان]]، [[عید مبعث]] و میلاد [[حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم|پیامبراسلام(ص)]] نقل میکنند، معتقدند که اعیاد دینی همه مسلمانان هستند، [[عید غدیر]]، میلاد او به فرمان خدا، [[امام علی(ع)]]، میلاد [[حضرت فاطمه(س)]] را به عنوان جانشین خود و [[نیمه شعبان]] مهمترین عیدهای مذهبی شیعیان امامی نخستین امام معرفی کرده است. آنها میلاد دیگر ائمه خود را نیز جشن میگیرند.<ref>موسیپور، «جشنهای جهان اسلام»، ص۳۷۳-۳۷۶علامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۷، ۱۹۸.</ref> در مذهب امامیه برای هر یک از اعیاد، اعمال مذهبیِ خاصی توصیه شده است؛ برای مثال، در روز عید قربان، اعمالی مانند آنها برپایه احادیثی چون [[غسل]]، [[نماز عید قربانحدیث لوح]]، به [[قربانی|قربانیکردن]]، زیارت [[دوازده امام حسین (ع)]] و خواندن [[دعای ندبه]] [[مستحب]] استاعتقاد دارند.<ref> مجلسی، زادالمعاد، ۱۳۸۹ش، ص۴۲۶، ۴۲۷علامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۷، ۱۹۸.</ref> شیعیان در برخی از روزهای سال، برای ابراز محبت امامیه علاوه بر اینکه معتقد به معصومان و اظهار غم و اندوه در مصیبت آنان، مراسم [[سوگواری|عزاداری]] برگزار میکنند.<ref>مظاهری، «عزاداری»، ص۳۴۵.</ref> بیشتر عزاداریهای شیعیان در سوگ امامت دوازده امام حسین و یارانش در [[ماه محرم]] انجام میشود. مهمترین آیینهای سوگواری شیعیان در [[دهه اول محرم]]، [[دهه آخر صفر]]، [[اربعین]] و [[ایام فاطمیه]]، برگزار میشود. [[زیارت]] پیامبر(ص) و [[اهلبیت(ع)|اهل بیت(ععلیهمالسّلام)]]، از مهمترین آیینهای مذهبی شیعیان امامی استطریق نص هستند، قائل به عصمت آنان مانند عصمت انبیاء میباشند.<ref>فولادی به همین جهت امامان نهتنها معصوم از گناه هستند، بلکه از خطا و نوروزی، «جایگاه زیارت در آیین کاتولیک اشتباه و مذهب شیعه؛ بررسی سهو و مقایسه»، ص۲۹، ۳۰.</ref> آنها همچنین زیارت امامزادهها نسیان نیز معصوم میباشند و دیگر بزرگان و عالمان دینی را مهم میشمارند.<ref>[http://rasekhoon.net/article/show/1135735/ مفهوم زیارت و جایگاه آن در فرهنگ اسلامی، سایت راسخون، ۱۳ دی ۱۳۹۴ش، دیدهشده در ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۶ش.]</ref> در [[روایات]] شیعه، برای اثبات این عصمت، هم به نیایش و توسل توصیه فراوان شده «نقل» و [[دعا|دعاها]] و [[زیارتنامه|زیارتنامههای]] بسیاری معرفی شدهاند.<ref>نگاه کنید هم به شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، فهرست کتاب«عقل» تمسک میجویند.</ref> برخی ضمنا امامیه در رابطه با عصمت امامان قائلند که این عصمت مطلق است، یعنی امام هم قبل از مشهورترین دعاها امامت و زیارتنامههای امامیه، عبارت است هم بعد از: [[دعای کمیل]]<ref>هاشمی اقدم، «اسرارالعارفین با شرح دعای کمیل»، ص۳۲.</ref>، [[دعای عرفه|دعای عَرَفه]]<ref>محلاتی، «بررسی تطبیقی دعای عرفه امام حسین امامت و امام سجاد»، ص۱۰۷.</ref>، [[دعای ندبه|دعای نُدبه]]<ref>ر.ک: مهدیپور، «با دعای ندبه هم در پگاه جمعه»</ref>، [[مناجات شعبانیه]]،<ref>حیدرزاده، «در محضر مناجات شعبانیه»، ص۱۶۰.</ref> [[دعای توسل]]،<ref>[http://www.yjc.ir/fa/news/5893925 فضیلت و کیفیت دعای توسل، سایت باشگاه خبرنگاران جوان، ۲۲ آذر ۱۳۹۵، دیدهشده در ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۶.]</ref> [[زیارت عاشورا]]،<ref>رضایی، « پژوهشی در اسناد احکام دینی و نسخه های زیارت عاشورا»، ۱۵۳جمیع امور باید معصوم باشد.</ref> [[زیارت جامعه کبیره]]<ref>نجفی، «نگرشى موضوعى بر زیارت جامعه کبیره» ص۱۵۰.</ref> و [[زیارت امین الله]].<ref>نگاه کنید به شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، ذیل زیارت امین الله.</ref>
==پیوند به بیرون==*[https://www.cgie.org.ir/Fa/article/225710/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87 دائره المعارف بزرگ اسلامی]{{پایان}}
←سیر تاریخی
درباره تاریخ پیدایش شیعه، دیدگاههای متفاوتی وجود دارد؛ از جمله از زمان حیات [[پیامبر اسلام(ص)]]، پس از ماجرای [[سقیفه]]، بعد از [[قتل عثمان]] و پس از [[ماجرای حکمیت]] به عنوان تاریخ پیدایش شیعه نام برده شده است.<ref>محرمی، تاریخ تشیع، ۱۳۸۲ش، ۴۳، ۴۴؛ گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ تشیع، ۱۳۸۹ش، ۲۰-۲۲؛ فیاض، پیدایش و گسترش تشیع، ۱۳۸۲ش، ص۴۹-۵۳.</ref> بهباور سید محمدحسین طباطبایی، فیلسوف و مفسر قرن چهاردهم قمری، آغاز پیدایش شیعه که در ابتدا «شیعه علی» خوانده میشدند، از زمان حیات پیامبر اسلام بوده است.<ref>طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۲۵.</ref>
==سیر تاریخی==تا چند قرن پس از پیدایش [[اسلام]]، واژه شیعه تنها درباره کسانی که به امامت الهی [[ائمه]] اعتقاد داشتند، به کار نمیرفت؛ بلکه به دوستداران [[اهل بیت]] یا کسانی که [[امام علی علیهالسلام|حضرت علی(ع)]] را بر عثمان مقدم میدانستند هم شیعه علی میگفتند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، ۱۳۹۰ش، ص۲۲، ۲۷.</ref> بیشتر اصحاب اهل بیت(ع)، جزو دو دسته اخیر بودند.<ref>فیاض، پیدایش و گسترش تشیع، ۱۳۸۲ش، ص۶۱.</ref>
گفتهاند که از زمان حضرت علی(ع) هم شیعه اعتقادی وجود داشته است؛ یعنی برخی از پیروان وی، معتقد بودند که او از سوی خداوند به امامت منصوب شده است.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، ۱۳۹۰ش، ص۲۹، ۳۰.</ref> البته شمار این گروه بسیار اندک بود.<ref>فیاض، پیدایش و گسترش تشیع، ۱۳۸۲ش، ص۶۱.</ref>
از اواخر [[قرن سوم قمری]]، شیعه امامی از دیگر فرقههای شیعی متمایز شد. پس از شهادت [[امام حسن عسکری(ع)]]، گروهی از شیعیان که معتقد بودند زمین هیچگاه بدون [[امام]] باقی نمیماند، به وجود [[امام دوازدهم]] و [[غیبت امام زمان (عج)|غیبت]] او اعتقاد پیدا کردند. این گروه به شیعه امامی یا دوازدهامامی شناخته شدند.<ref>فیاض، پیدایش و گسترش تشیع، ۱۳۸۲ش، ص۱۰۹، ۱۱۰.</ref> از این زمان به تدریج، شمار این فرقه شیعه زیاد شد؛ به گونهای که به گفته [[شیخ مفید]]، در زمان او یعنی سال ۳۷۳ق، تشیع دوازده امامی، بیشترین پیروان را در میان دیگر فرقههای شیعه داشته است.<ref>سید مرتضی، الفصول المختاره، ۱۴۱۳ق، ص۳۲۱.</ref>
==باورهادولتهای مهم==اصول اعتقادی شیعیان امامی پنج چیز است. آنها مانند دیگر مسلمانان، {{تاریخ فرق و مذاهب اسلامی}}در [[توحیدجهان اسلام]]، حکومتهای شیعی بسیاری تشکیل شده است که حکومتهای [[نبوتعلویان طبرستان]] و ، [[معادآل بویه]] را ، [[اصول دینفاطمیان]] خود میدانند و افزون بر آن به دو اصل ، [[امامتاسماعیلیه]] و [[عدلصفویه]] اعتقاد دارند که آنها از آن جملهاند. حکومت علویان را از مذهب [[اهل سنتزیدیه|زیدیان]] جدا میکند.تأسیس کردند،<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۹۶چلونگر و شاهمرادی، دولتهای شیعی در تاریخ، ۱۳۹۵ش، ص۵۱.</ref> به باور آنها، پس از حکومتهای فاطمیان و اسماعیلیهٔ الموت بر مذهب [[پیامبراسماعیلیه]]، لازم است شخصی به نام امام بودند؛<ref>چلونگر و شاهمرادی، دولتهای شیعی در جایگاه او قرار گیرد و مأموریت او را ادامه دهدتاریخ، ۱۳۹۵ش، ص۱۵۵-۱۵۷.</ref> اما درخصوص آل بویه اختلافنظر هست. برخی معتقدند آنها زیدیمذهب بودهاند، جمعی آنها تعیین امام را مانند تعیین پیامبر از سوی خدا امامی میدانند و گروهی میگویند: خدا از طریق پیامبر امام را در آغاز زیدی مذهب بوده و سپس به مردم معرفی میکندمذهب امامیه رو آوردهاند.<ref>مصباح یزدی، آموزش عقاید، ۱۳۸۴ش، ص۱۴چلونگر و شاهمرادی، دولتهای شیعی در تاریخ، ۱۳۹۵ش، ص۱۲۵-۱۳۰.</ref>
* '''صفویان''': [[عدلشاه اسماعیل]] مانند امامت از [[اصول مذهب شیعه]] است حکومت صفویه را در سال ۹۰۷ق تأسیس و شیعیان امامیه را نیز مانند مذهب رسمی [[معتزلهایران]] به جهت اعتقاد به آن، [[عدلیه]] میگوینداعلام کرد<ref>هاینس، تشیع، ۱۳۸۹ش، ص۱۵۶و۱۵۷. طبق آموزه عدل، خداوند فیض </ref> او و رحمت شاهان دیگر صفوی با اقداماتی مانند دعوت از علمای شیعه برای مهاجرت به ایران، تاسیس مراکز و همچنین بلا مدارس علمی شیعه در ایران و نعمت خود برگزاری مراسم عزاداری محرم<ref>فروغی، کارکرد مراسم سوگواری عاشورا در رسمی شدن مذهب شیعه، ۶۷-۶۸</ref>، مذهب امامیه را بر اساس استحقاقهای ذاتی در میان ایرانیان گسترش دادند و قبلی میدهدایران را به کشوری کاملاً شیعی تبدیل کردند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۹۶چلونگر و شاهمرادی، دولتهای شیعی در تاریخ، ۱۳۹۵ش، ص۲۷۶، ۲۷۷.</ref>
===تفاوت امامیه با دیگر فرق شیعه=اشخاص مهم==[[زیدیهامامان شیعه|امامان دوزادهگانه]] و امامیه، به ترتیب عبارتند از: [[اسماعیلیهعلی بن ابیطالب]]، دیگر فرقههای شیعه، همهٔ ؛ [[دوازده امامحسن|دوازدهامامحسن بن علی]] امامیه را قبول ندارند. آنها همچنین تعداد ائمه را به دوازده تن محدود نمیکنند. زیدیه معتقدند که پیامبر تنها به امامت سه تن یعنی ؛ [[امام حسین|حسین بن علی(ع)]]، ؛ [[امام حسنسجاد|علی بن الحسین]](عامام سجاد)؛ [[امام باقر|محمد بن علی]] و (امام باقر)؛ [[امام حسینصادق|جعفر بن محمد]](عامام صادق)]]، تصریح کرده است.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۸۶.</ref> بعد از آنان در هر زمانی اگر فردی زاهد، شجاع و سخاوتمند از نسل ؛ [[حضرت زهراءامام کاظم|موسی بن جعفر]]، به درستی قیام کند، (امام است.<ref>علامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۶۷.</ref> کاظم)؛ [[زید امام رضا|علی بن علیموسی]]، (امام رضا)؛ #[[یحیی امام جواد|محمد بن زیدعلی]]، (امام جواد)؛ [[امام هادی|علی بن محمد بن عبدالله بن حسن]] (نفس زکیهامام هادی)، ؛ [[ابراهیم امام عسکری| حسن بن عبداللهعلی]] و (امام عسکری)؛ [[شهید فخامام مهدی| حجة بن الحسن]] از جمله امامان زیدیه هستند.(امام مهدی)<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۹۰علامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۸، ۱۹۹.</ref>
==احکامانشعابات==در مذهب امامیه، همچون دیگر مذاهب اسلامی، بسیاری از امور زندگی چون [[عبادت|عبادتها]]، [[معاملات]]، پرداخت وجوهات شرعی چون [[خمس]] و [[زکات]]، [[ازدواج]] و تقسیم [[ارث]]، باید بر طبق [[احکام شرعی]] انجام شوند.<ref>مکارم شیرازی، دائرة المعارف فقه مقارن، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۶۵-۶۹.</ref> [[قرآن]] و روایاتِ امامان دوازدهگانه، دو منبع اصلی احکام دینی امامیه است.<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۴۳۰ق، ج۱، ص۵۴، ۶۴.</ref> احکام با کمک دانشهایی چون [[درایه]]، [[رجال]]، [[اصول فقه]] و [[فقه]] به دست میآید.<ref>مکارم شیرازی، دائرة المعارف فقه مقارن، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۱۷۶، ۳۲۳-۳۳۰.</ref>
==منابع اندیشه امامیه==
شیعیان برای اندیشههای کلامی، فقهی، اخلاقی و... خود، به چهار منبع [[قرآن]]، [[روایات]] پیامبر و [[ائمه]]، [[عقل]] و [[اجماع]] استناد میکنند.<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۴۳۰ق، ج۱، ۵۱.</ref>
*قرآن
شیعیان امامی قرآن را نخستین و مهمترین منبع آموزههای دینی و معارف میدانند. اهمیت قرآن نزد آنان به گونهای است که اگر روایتی با آن در تضاد باشد، اعتبار نخواهد داشت.<ref>نگاه کنید به ربانی گلپایگانی، درآمدی به شیعهشناسی، ۱۳۹۲ش، ص۱۱۵، ۱۱۶.</ref> به گفته [[محمدهادی معرفت]]، [[شیعیان]] همگی قرآنی را که امروزه در دست است، درست و کامل میدانند.<ref>معرفت، التمهید، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۴۲.</ref>
*روایات پیامبر و ائمه
امامیه همچون دیگر مذاهب اسلامی سنت [[پیامبر اسلام(ص)]]، یعنی گفتار و رفتار او را حجت میداند.<ref>ربانی گلپایگانی، درآمدی به شیعهشناسی، ۱۳۹۲ش، ص۱۱۵، ۱۲۴.</ref> شیعیان امامی بر پایه احادیثی چون [[حدیث ثقلین]] و [[حدیث سفینه]] که به مراجعه به [[اهل بیت(ع)]] و پیروی از آنان امر کردهاند، روایات اهل بیت را هم از منابع اصلی اندیشه دینی خود میدانند.<ref>ربانی گلپایگانی، درآمدی به شیعهشناسی، ۱۳۹۲ش، ص۱۱۵، ۱۳۳-۱۳۵.</ref> آنها اهتمام زیاد بر ثبت احادیث پیامبر و [[دوازده امام|ائمه دوازدهگانه]] خود داشتهاند.<ref>مهدوی راد، «سیر انتقال میراث مکتوب شیعه در آینه فهرست ها»، ص۱۴۰.</ref>
اجماع از [[ادله اربعه|منابع چهارگانۀ]] [[اجتهاد|استنباط]] احکام شرعی است و در دانش [[اصول فقه]] از جهات گوناگون مورد بحث قرار گرفته است.<ref>نگاه کنید به شیخ انصاری، فرائد الاصول، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۱۷۹-۲۲۹.</ref> فقیهان امامی، برخلاف اهل سنت، اجماع را دلیلی مستقل در کنار [[قرآن]] و [[سنت]] و [[عقل]]، به شمار نمیآورند؛ بلکه آن را از آن رو که از نظر معصوم، خبر میدهد، معتبر میدانند.<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۴۳۰ق، ج۳، ص۱۰۳.</ref>
==حکومتها==در [[جهان اسلام]] حکومتهای شیعی بسیاری تشکیل شده است که حکومتهای [[علویان طبرستان]]، [[آل بویه]]، [[فاطمیان]]، [[اسماعیلیه]] و [[صفویه]] از آن جملهاند. حکومت علویان را [[زیدیه|زیدیان]] تأسیس کردند،<ref>چلونگر و شاهمرادی، دولتهای شیعی در تاریخ، ۱۳۹۵ش، ص۵۱.</ref> حکومتهای فاطمیان و اسماعیلیهٔ الموت بر مذهب [[اسماعیلیه]] بودند؛<ref>چلونگر و شاهمرادی، دولتهای شیعی در تاریخ، ۱۳۹۵ش، ص۱۵۵-۱۵۷.</ref> اما درخصوص آل بویه اختلافنظر هست. برخی معتقدند آنها زیدیمذهب بودهاند، جمعی آنها را امامی میدانند و گروهی میگویند در آغاز زیدی مذهب بوده و سپس به مذهب امامیه رو آوردهاند.<ref>چلونگر و شاهمرادی، دولتهای شیعی در تاریخ، ۱۳۹۵ش، ص۱۲۵-۱۳۰.</ref> سلطان محمد خدابنده مشهور به [[الجایتو|اولجایتو]] (حکومت ۷۰۳-۷۱۶ق) را نخستین حاکمی میدانند که امامیه را مذهب رسمی اعلام و تلاش کرد در سطح وسیعی آن را نشر دهد.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ش، ص۶۹۴.</ref> البته وی به علت مخالفتهای تشکیلات دولتی آن روز که بر مذهب اهل سنت بود، از این کار خود عقبنشینی کرد؛ اما همچنان شیعه باقی ماند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ش، ص۶۹۴.</ref>. از حکومت [[سربداران]] در [[سبزوار]] نیز به عنوان حکومتی شیعی یاد میشود.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ ش، ص۷۷۶.</ref> مذهب رهبران و حاکمان سربداران دقیقا معلوم نیست؛ اما مسلم است که رهبران مذهبی آنها صوفیانی بودهاند که گرایشهای شیعی هم داشتهاند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ ش، ص۷۷۷-۷۸۰.</ref> بااینهمه [[خواجه علی مؤید]] آخرین حاکم سربداران<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ ش، ص۷۷۸.</ref> امامیه را مذهب رسمی دولت خود اعلام کرد.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ ش، ص۷۸۱.</ref> ===صفویان===[[شاه اسماعیل]] حکومت صفویه را در سال ۹۰۷ق تأسیس و امامیه را مذهب رسمی [[ایران]] اعلام کرد<ref>هاینس، تشیع، ۱۳۸۹ش، ص۱۵۶و۱۵۷. </ref> او و شاهان دیگر صفوی با اقداماتی مانند دعوت از علمای شیعه برای مهاجرت به ایران، تاسیس مراکز و مدارس علمی شیعه در ایران و برگزاری مراسم عزاداری محرم<ref>فروغی، کارکرد مراسم سوگواری عاشورا در رسمی شدن مذهب شیعه، ۶۷-۶۸</ref>، مذهب امامیه را در میان ایرانیان گسترش دادند و ایران را به کشوری کاملاً شیعی تبدیل کردند.<ref>چلونگر و شاهمرادی، دولتهای شیعی در تاریخ، ۱۳۹۵ش، ص۲۷۶، ۲۷۷.</ref> ===جمهوری اسلامی ایران===جمهوری اسلامی ایران، پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]] در [[۲۲ بهمن]] سال ۱۳۵۷ به رهبری [[امام خمینی]]، در ایران تشکیل شد.<ref>قاسمی و کریمی، «جمهوری اسلامی ایران»، ص۷۶۵.</ref> این نظام سیاسی برپایه [[اصول مذهب شیعه|اصول مذهب]] و [[فقه]] شیعه دوازدهامامی شکل گرفته است.<ref>قاسمی و کریمی، «جمهوری اسلامی ایران»، ص۷۶۶.</ref> [[ولایت فقیه]] مهمترین رکن جمهوری اسلامی ایران است و بر همه قوای حکومتی نظارت دارد.<ref>قاسمی و کریمی، «جمهوری اسلامی ایران»، ص۷۶۸.</ref> برطبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قانونهای این کشور در صورتی که با دین [[اسلام]] انطباق نداشته باشند، اعتبار ندارند.<ref>قاسمی و کریمی، «جمهوری اسلامی ایران»، ص۷۶۸.</ref> ==جغرافیاپراکندگی جمعیت==
آمار دقیقی از شمار شیعیان دوازدهامامی جهان در دست نیست و آمار موجود، شیعیان [[زیدیه|زیدی]] و [[اسماعیلیه|اسماعیلی]] را هم شامل میشود. در گزارش «انجمن دین و زندگی عمومی پیو»، تعداد شیعیان جهان، بین ۱۵۴ تا ۲۰۰ میلیون نفر تخمین زده شده است که برابر با ۱۰ تا ۱۳ درصد مسلمانان جهان است؛<ref>انجمن دین و زندگی عمومی پیو، نقشه جمعیت مسلمانان جهان، ۱۳۹۳ش، ص۱۹.</ref> اما مترجم این گزارش، این آمار را غیرواقعی دانسته و جمعیت واقعی شیعیان را بیش از سیصد میلیون، یعنی ۱۹ درصد جمعیت مسلمانان جهان، برآورد کرده است.<ref>انجمن دین و زندگی عمومی پیو، نقشه جمعیت مسلمانان جهان، ۱۳۹۳ش، ص۱۱.</ref>
در چهار کشور ایران، [[آذربایجان]]، [[بحرین]] و عراق، شیعیان اکثر جمعیت کشور را تشکیل دادهاند.<ref>انجمن دین و زندگی عمومی پیو، نقشه جمعیت مسلمانان جهان، ۱۳۹۳ش، ص۲۰.</ref> در مناطقی چون خاورمیانه، شمال آفریقا، منطقه آسیا-اقیانوسیه، [[ترکیه]]، [[یمن]]، [[سوریه]]، [[عربستان سعودی]]، [[آمریکا]] و [[کانادا]] هم شیعه زندگی میکند.<ref>انجمن دین و زندگی عمومی پیو، نقشه جمعیت مسلمانان جهان، ۱۳۹۳ش، ص۱۹، ۲۰.</ref>
==منابع تکمیلی==
==پانویس==
==منابع==
{{منابع}}
*انجمن دین و زندگی عمومی پیو، نقشه جمعیت مسلمانان جهان، ترجمه محمود تقیزاده داوری، قم، انتشارات شیعهشناسی، چاپ اول، ۱۳۹۳ش.
*انصاری، مرتضی، فرائد الأصول، قم، مجمع الفکر الاسلامی، چاپ نهم، ۱۴۲۸ق.
*یزدانی، عباس، «مروری بر رساله های عملیه(۲)»، کاوشی نو در فقه، ش۱۵و۱۶، ۱۳۷۷ش.
* هالم، هاینس، تشیع، ترجمه محمدتقی اکبری، قم، نشر ادیان، چاپ دوم، ۱۳۸۹ش