اخوان الصفا
اخوان الصفا ایرانیتبار و شیعه بودند. برخی مذهب آنها را اسماعیلی و بعضی قَرامَطی دانستهاند. اخوان الصفا اندیشههای فلسفی خاصی داشتند؛ از جمله منشأ پیدایش موجودات جهان را چهار موجود روحانی: خدا، عقل فعال، نفس کلی و هیولای اولی میدانستند. آنها تنها بر معاد روحانی تأکید داشتند و معاد جسمانی را قبول نداشتند.
