تغییرات

از دیگر نام های اسماعیلیه [[باطنیه]] است.مهم ترین ویژگی این گروه باطنی گری و تاویل آیات و احادیث و معارف و احکام اسلامی است.آنان معتقدند که متون دینی و معارف اسلامی دارای ظاهر و باطن است که باطن آن را امام می داند و فلسفه امامت ، تعلیم باطن دین و بیان معارف باطنی است.اسماعیلیه در جهت تاویل معارف اسلامی معمولا از آرای فیلسوفان یونان که در آن زمان سخت رواج یافته بود ، سود می‌جستند.به اعتقاد همه فرق اسلامی ، اسماعیلیان در تاویل دین افراط کردند ، حتی بسیاری از مسلمان ها آنها را به عنوان یکی از فرق و مذاهب اسلامی قبول ندارند.<ref>آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی،56.</ref>.

شاید ریشه پیدایش اسماعیلیه در این نکته نهفته باشد که اسماعیل فرزند ارشد امام صادق علیه السلام ، مورد تکریم و احترام امام بود ؛ به همین دلیل برخی گمان میکردند که پس از امام صادق علیه السلام او به امامت خواهد رسید.اما اسماعیل در زمان حیات امام از دنیا رفت و امام ، شیعیان را بر مرگ پسر شاهد گرفت و جنازه او را در حضور شیعیان و به صورت علنی تشییع و تدفین کرد.<ref>آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی،56.</ref>.

پس از اینکه هشتمین امام ظاهر ، مستنصر بالله ، در سال ۴۸۷ق از دنیا رفت ، وزیر مقتدر او افضل به قصد موقعیت خویش ، نزار فرزند ارشد [[مستنصر]] و ولیعهد او را از خلافت محروم کرد و جوان ترین برادر او [[مستعلی]] را جایگزین وی ساخت.این کار باعث تفرقه در میان اسماعیلیه و انشعاب آنها به دو گروه نزاریه و مستعلیه شد.<ref>آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی،57.</ref>.

سرگذشت نزاریه با حکومت الموت به رهبری حسن صباح پیوند خورده است.حسن صباح به قلعه های الموت دست یافتو یافت و حکومت اسماعیلیه نزار را در ایران مستقر کرد.دراین زمان دو حکومت اسماعیلیه وجود داشت ، یکی حکومت مستعلیه درمصر و شمال آفریقا و دیگری حکومت نزاریه در ایران یک مستقل از دیگری فعالیت می کرد.دعوت حکومت جدید اسماعیلی در ایران[[دعوت جدید]] و دعوت فاطمیان مصر [[دعوت قدیم]] نامیده میشد.<ref>آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی،57 و 58.</ref>.

نهضت اسماعیلیه به عنوان نهضتی شیعی در مقابله و تضاد با دربار خلافت عباسی که به نوعی با برگزیدن [[مذهب تسنن]]، به عنوان مذهب رسمی جامعه ی اسلامی به حامیان شیعی خود پشت کرده بود، شکل گرفت. بدین ترتیب در آرمان مذهبی اسماعیلیان براندازی خلافت عباسی هدف اصلی محسوب می شد. آنان دوبار در طول تاریخ سیاسی خود و طی دوران فاطمیان و نزاریان موفق به تشکیل دولت های مستقل شدند. دولت نزاری که در سال 483 هجری و با فتح [[قلعه‌ی الموت]] توسط حسن صباح شکل گرفت و رهبران آن برای دو قرن و نیم بر صحنه ی تاریخ ایران و اسلام حکمرانی کردند، مانند اخلاف فاطمی خود سعی بسیاری برای نابودی خلافت عباسی و نیز حامیان ترک آنان، یعنی سلاطین سلجوقی که مدت مدیدی همزمان با نزاریان حاکمان ایران بودند، به کار بستند. آنان در تضاد با خلافت عباسی به نوعی میراث بران فاطمیان محسوب می شدند. ولی به زودی اسماعیلیان در پی قتل های گسترده ی پیروانشان که به دنبال تبلیغات خلفای عباسی و فتوای فقهای حامی آنان صورت گرفت، پی به این حقیقت بردند که رسیدن به این اهداف نه تنها برای آنان آسان نخواهد بود بلکه ناممکن می نماید.<ref>اسماعیلیه،دانشنامه اسلامی.</ref>.