درباره تاریخ پیدایش شیعه، دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد؛ از جمله از زمان حیات [[پیامبر اسلام(ص)]]، پس از ماجرای [[سقیفه]]، بعد از [[قتل عثمان]] و پس از [[ماجرای حکمیت]] به عنوان تاریخ پیدایش شیعه نام برده شده است.<ref>محرمی، تاریخ تشیع، ۱۳۸۲ش، ۴۳، ۴۴؛ گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ تشیع، ۱۳۸۹ش، ۲۰-۲۲؛ فیاض، پیدایش و گسترش تشیع، ۱۳۸۲ش، ص۴۹-۵۳.</ref> به‌باور سید محمدحسین طباطبایی، فیلسوف و مفسر قرن چهاردهم قمری، آغاز پیدایش شیعه که در ابتدا «شیعه علی» خوانده می‌شدند، از زمان حیات پیامبر اسلام بوده‌ است.<ref>طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۲۵.</ref>

گفته‌اند که از زمان حضرت علی(ع) هم شیعه اعتقادی وجود داشته است؛ یعنی برخی از پیروان وی، معتقد بودند که او از سوی خداوند به امامت منصوب شده است.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، ۱۳۹۰ش، ص۲۹، ۳۰.</ref> البته شمار این گروه بسیار اندک بود.<ref>فیاض، پیدایش و گسترش تشیع، ۱۳۸۲ش، ص۶۱.</ref>

از اواخر [[قرن سوم قمری]]، شیعه امامی از دیگر فرقه‌های شیعی متمایز شد. پس از شهادت [[امام حسن عسکری(ع)]]، گروهی از شیعیان که معتقد بودند زمین هیچ‌گاه بدون [[امام]] باقی نمی‌ماند، به وجود [[امام دوازدهم]] و [[غیبت امام زمان (عج)|غیبت]] او اعتقاد پیدا کردند. این گروه به شیعه امامی یا دوازده‌امامی شناخته شدند.<ref>فیاض، پیدایش و گسترش تشیع، ۱۳۸۲ش، ص۱۰۹، ۱۱۰.</ref> از این زمان به تدریج، شمار این فرقه شیعه زیاد شد؛ به گونه‌ای که به گفته [[شیخ مفید]]، در زمان او یعنی سال ۳۷۳ق، تشیع دوازده امامی، بیشترین پیروان را در میان دیگر فرقه‌های شیعه داشته است.<ref>سید مرتضی، الفصول المختاره، ۱۴۱۳ق، ص۳۲۱.</ref>

==منابع اندیشه امامیه==

شیعیان برای اندیشه‌های کلامی، فقهی، اخلاقی و... خود، به چهار منبع [[قرآن]]، [[روایات]] پیامبر و [[ائمه]]، [[عقل]] و [[اجماع]] استناد می‌کنند.<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۴۳۰ق، ج۱، ۵۱.</ref>

*قرآن

*روایات پیامبر و ائمه

امامیه همچون دیگر مذاهب اسلامی سنت [[پیامبر اسلام(ص)]]، یعنی گفتار و رفتار او را حجت می‌داند.<ref>ربانی گلپایگانی، درآمدی به شیعه‌شناسی، ۱۳۹۲ش، ص۱۱۵، ۱۲۴.</ref> شیعیان امامی بر پایه احادیثی چون [[حدیث ثقلین]] و [[حدیث سفینه]] که به مراجعه به [[اهل بیت(ع)]] و پیروی از آنان امر کرده‌اند، روایات اهل بیت را هم از منابع اصلی اندیشه دینی خود می‌دانند.<ref>ربانی گلپایگانی، درآمدی به شیعه‌شناسی، ۱۳۹۲ش، ص۱۱۵، ۱۳۳-۱۳۵.</ref> آنها اهتمام زیاد بر ثبت احادیث پیامبر و [[دوازده امام|ائمه دوازده‌گانه]] خود داشته‌اند.<ref>مهدوی راد، «سیر انتقال میراث مکتوب شیعه در آینه فهرست ها»، ص۱۴۰.</ref>

اجماع از [[ادله اربعه|منابع چهارگانۀ]] [[اجتهاد|استنباط]] احکام شرعی است و در دانش [[اصول فقه]] از جهات گوناگون مورد بحث قرار گرفته است.<ref>نگاه کنید به شیخ انصاری، فرائد الاصول، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۱۷۹-۲۲۹.</ref> فقیهان امامی، برخلاف اهل سنت، اجماع را دلیلی مستقل در کنار [[قرآن]] و [[سنت]] و [[عقل]]، به شمار نمی‌آورند؛ بلکه آن را از آن رو که از نظر معصوم، خبر می‌دهد، معتبر می‌دانند.<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۴۳۰ق، ج۳، ص۱۰۳.</ref>

آمار دقیقی از شمار شیعیان دوازده‌امامی جهان در دست نیست و آمار موجود، شیعیان [[زیدیه|زیدی]] و [[اسماعیلیه|اسماعیلی]] را هم شامل می‌شود. در گزارش «انجمن دین و زندگی عمومی پیو»، تعداد شیعیان جهان، بین ۱۵۴ تا ۲۰۰ میلیون نفر تخمین زده شده‌ است که برابر با ۱۰ تا ۱۳ درصد مسلمانان جهان است؛<ref>انجمن دین و زندگی عمومی پیو، نقشه جمعیت مسلمانان جهان، ۱۳۹۳ش، ص۱۹.</ref> اما مترجم این گزارش، این آمار را غیرواقعی دانسته و جمعیت واقعی شیعیان را بیش از سیصد میلیون، یعنی ۱۹ درصد جمعیت مسلمانان جهان، برآورد کرده است.<ref>انجمن دین و زندگی عمومی پیو، نقشه جمعیت مسلمانان جهان، ۱۳۹۳ش، ص۱۱.</ref>

در چهار کشور ایران، [[آذربایجان]]، [[بحرین]] و عراق، شیعیان اکثر جمعیت کشور را تشکیل داده‌اند.<ref>انجمن دین و زندگی عمومی پیو، نقشه جمعیت مسلمانان جهان، ۱۳۹۳ش، ص۲۰.</ref> در مناطقی چون خاورمیانه، شمال آفریقا، منطقه آسیا-اقیانوسیه، [[ترکیه]]، [[یمن]]، [[سوریه]]، [[عربستان سعودی]]، [[آمریکا]] و [[کانادا]] هم شیعه زندگی می‌کند.<ref>انجمن دین و زندگی عمومی پیو، نقشه جمعیت مسلمانان جهان، ۱۳۹۳ش، ص۱۹، ۲۰.</ref>

==پانویس==