بابیت

بابیت

سيد علي محمد باب علي محمد باب
اطلاعات کلی
مؤسس	علي محمد باب شیرازی
سال تأسیس	۱۲۶۰ هجری قمری
قدمت	به ۱۸۰ سال پیش باز میگردد
گرایش	در ابتدا درون شیعی بودن ولی بعدا گرایشی مستقل داشتند
گستره جغرافیایی	ایران . عراق . امپراطوری عثمانی
شهرهای مهم	شيراز ، زنجان، تهران، یزد
زیارتگاه‌ها	زیارتگاه سيد علي محمد باب . فلسطین ،شهر عکا

فرق و مذاهب اسلامی

اهل سنت

معتزله

اهل حدیث

اشاعره

ماتریدیه

وهابیت

اباضیه

قدریه

شیعه

امامیه

زیدیه

اسماعیلیه

ناووسیه

غلات

اهل حق

دروزیه

نصیریه

شیخیه

بابیت

بهائیت

بابیت یک جنبش دینی و مذهبی است که در اوایل قرن نوزدهم میلادی در ایران شکل گرفت. این مذهب توسط سید علی محمد شیرازی (ملقب به باب) بنیان‌گذاری شد. بابیت به‌عنوان یک مذهب مستقل از اسلام به‌ویژه مذهب شیعه جدا شد و پیروانش به عنوان "بابی" شناخته می‌شدند. بابیت همچنین به‌عنوان پیش‌درآمدی برای پیدایش مذهب بهائی شناخته می‌شود.

بنیان گذار فرقه بابیه سید علی محمد شیرازی است. از آنجا که او در ابتدای دعوتش مدعی بابیت امام دوازدهم شیعه بود و خود را طریق ارتباط با امام زمان می دانست، ملقب به باب گردید و پیروانش بابیه نامیده شدند.

پیدایش

بابیت در سال 1844 میلادی در ایران به‌وجود آمد. سید علی محمد شیرازی، جوانی از شیراز، خود را به‌عنوان "باب" (دروازه) معرفی کرد که راهی برای آمدن یک پیام‌آور بزرگتر، همان امام دوازدهم شیعیان یا مهدی موعود، است. باب ادعا کرد که او به‌عنوان دروازه‌ای است که انسان‌ها باید از آن عبور کنند تا به آموزه‌های جدید و الهی برسند. او آموزه‌های جدیدی از جمله عدالت اجتماعی، برابری جنسیتی و اصلاحات دینی را مطرح کرد.

سیر تاریخی

سال 1844 - پیدایش بابیت: سید علی محمد شیرازی در 23 سالگی خود را به‌عنوان "باب" معرفی کرد و در پی این اعلام، جنبشی بزرگ در ایران شکل گرفت. در ابتدا، هواداران زیادی پیدا کرد.

مقاومت و سرکوب: حکومت قاجار به‌سرعت به این جنبش واکنش نشان داد و باب و پیروانش را تحت فشار قرار داد. در نهایت، باب در سال 1850 میلادی در تبریزبه دستور امیرکبیر اعدام شد.

تأسیس مذهب بهائی: بعد از اعدام باب، یکی از پیروان برجسته‌اش به نام بهاءالله ادعا کرد که او همان پیام‌آور بزرگتر است که باب به ظهورش اشاره کرده بود. این اتفاق باعث شد تا مذهب بهائی به‌عنوان یک مذهب مستقل از بابیت شکل گیرد..

سقوط و انزوا

پس از مرگ محمد شاه قاجار در سال ۱۲۶۴ ق . مریدان علی محمد آشوبهایی در کشور پدید آوردند و در مناطقی به قتل و غارت مردم پرداختند در این زمان میرزا تقی خان امیر کبیر اعظم ناصرالدین شاه - تصمیم به قتل علی محمد و فرو نشاندن فتنه بابیه گرفت . برای این کار از علما فتوا خواست. برخی علما به دلیل دعاوی مختلف و متضاد او و رفتار جنون آمیزش شبه خبط دماغ را مطرح کردند و از صدور حکم اعدام او خودداری کردند اما برخی دیگر علی محمد را مردی دروغگو و ریاست طلب می شمردند و از این رو حکم به قتل او دادند علی محمد همراه یکی از پیروانش در ۲۷ شعبان ۱۲۶۶ در تبریز تیرباران شد. همان طور که دیدیم سید علی محمد آرا و عقاید متناقصی ابراز داشته است اما از کتاب بیان که آن را کتاب آسمانی خویش می دانست برمی آید که خود را برتر از همه انبیای الهی و مظهر نفس پروردگار میپنداشته است و عقیده داشت که با ظهورش آیین اسلام منسوخ و قیامت موعود در قرآن ، به پا شده است. علی محمد خود را مبشر ظهور بعدی شمرده و او را (من يظهره الله )کسی که خدا او را آشکار میکند خوانده است و در ایمان پیروانش بدو تاءکید فراوان دارد او نسبت به کسانی که آیین او را نپذیرفتند خشونت بسیاری را سفارش کرده است و از جمله وظایف فرمانروای بابی را این میداند که نباید جز بابیها کسی را بر روی زمین باقی بگذارد باز دستور میدهد غیر از کتابهای بابیان همه کتابهای دیگر باید محو و نابود شوند و پیروانش نباید جز کتاب بیان و کتابهای دیگر با بیان، کتاب دیگری را بیاموزند.

ادعاي خدايي باب ادعاهاي باب عاقبت به آن جايي انجاميد كه در «بيان» فارسي، باب اول، واحد اول از خود به عنوان خدايي ياد كرد و اين گونه نوشت كه: «كل شي ء به اين شي ء واحد (خودش) برمي گردد و كل شي ء به اين شي ء واحد خلق مي‌شود و اين شي ء واحد در قيامت بعد نيست [ صفحه ۲۶] مگر من يظهره الله الذي ينطق في كل شي ء انني انا الله الا انا رب كل شي ء، و ان مادوني خلقي، ان يا خلقي اياي فاعبدون». يعني: من خدا هستم و جز من خدايي نيست و من پروردگار همه ي پديده‌ها مي‌باشم و غير من هر چه هست آفريده من است. اي مخلوق من مرا پرستش كنيد».

اعدام سيد علي محمد باب در اثر چنين كلمات و عقايدي بود كه علما بر آن شدند تا حكم به اعدام وي بدهند ولي با ديدن نوشتجات و رفتار جنون آميز او به علت [ صفحه ۲۷] شبهه خلط دماغ و جنون رأي به اعدام وي ندادند ولي هر روز اغتشاشات و درگيري‌ها در بين شيعيان و بابيان بالا مي‌گرفت و منجر به كشته شدن جمعي كثير مي‌شد. بنابراين وزير كاردان و با كفايت وقت (مرحوم اميركبير) به خاطر رفع اين غائله تصميم به اعدام و تير باران سيد علي محمد باب گرفت و در سال ۱۲۶۶ در كنار خندق تبريز او را تير باران كردند.

دولت های مهم

1. دولت قاجار (ایران) نقش و تأثیر: ایران، به عنوان کشوری که مذهب بابیت در آن ظهور کرد، نقش محوری در تاریخ این مذهب ایفا کرد. دولت قاجار که در آن زمان در ایران حکومت می‌کرد، به شدت با این جنبش دینی مخالف بود. ظهور باب و آموزه‌های وی تهدیدی برای نظم سیاسی و مذهبی ایران آن زمان محسوب می‌شد. بنابراین، مقامات قاجار تصمیم به سرکوب بابیت گرفتند و بسیاری از پیروان آن به ویژه باب را تحت تعقیب قرار دادند. باب در سال 1850 اعدام شد و بسیاری از پیروانش در طول سال‌ها در زندان‌ها یا در تبعید به سر بردند. قیام های مانند قلعه شیخ طبرسی . فتنه نیریز. قیام زنجان توسط نیرو های دولتی سرکوب شدند .

2. امپراتوری عثمانی نقش و تأثیر: امپراتوری عثمانی که در آن زمان بر بخش‌های وسیعی از خاورمیانه حکمرانی می‌کرد، نیز در رویدادهای مربوط به مذهب بابیت و بعدها مذهب بهائی تأثیرگذار بود. به‌ویژه بعد از اعدام باب، پیروان او تحت تعقیب و فشارهای بیشتری قرار گرفتند و بسیاری از آنها به مناطق مختلف امپراتوری عثمانی، مانند عکا و حیفا در فلسطین (که تحت کنترل عثمانی‌ها بود) تبعید شدند. این منطقه بعدها به مرکزی برای جامعه بهائی تبدیل شد.

3.دولت های استعماری (یریتانیا و روسیه ) دولت های استعماری مانند بریتانیا و روسیه تزاری از برخی جریان های دینی جدید در ایران حمایت ضمنی میکردند تا موجب تضعیف قدرت روحانیون و دولت مرکزی شوند .

اشخاص مهم

1:سید علی محمد شیرازی (باب)

2بهاالله (موسس مذهب بهایی)

3:امام قاجار ناصرالدین شاه قاجار

4:ایت الله شیرازی

5: میرزا اقاسی `

انشعابات

مهم ترین انشعابات ان دوتا هستند ازلیان وبهایان

ازلیان:پیرو میرزا یحیی نوری بودند که باب در اواخر عمر خود ظاهرا او را به عنوان جانشین معرفی کرده بود.

بهابیان: پیرو میرزا حسینعلی خان نوری بودند.

عقاید مهم

۱: ایمان به سید علی‌محمد باب به‌عنوان پیامبر جدید

بابیان باور داشتند که باب فقط باب امام زمان نیست، بلکه مظهر الهی و فرستاده‌ی جدید خداوند است.

او را صاحب شریعت جدید می‌دانستند، مثل پیامبر اسلام برای مسلمانان.

۲: شریعت جدید (کتاب بیان)

بابیان پیرو احکام کتاب بیان بودند که جایگزین شریعت اسلامی می‌شد:

نماز و روزه متفاوت با اسلام.

ممنوعیت تقلید از علما.

ارزش‌گذاری بر پاکیزگی، هنر، زیبایی و معماری.

حرمت جهاد تهاجمی مگر در موارد خاص.

۳: اعتقاد به ظهور آینده (من یُظهرهُ الله)

بابیان منتظر شخصی بودند که باب او را وعده داده بود به نام "من یُظهرهُ الله"، که ظهورش از خود باب هم بالاتر است.

بعدها بهائیان گفتند که این شخص بهاءالله بوده است.

۴: مخالفت با روحانیون و تقلید

بابیان با ساختار سنتی روحانیت مخالف بودند.

بر درک فردی، عقل، و جست‌وجوی شخصی حقیقت تأکید داشتند.

۵:موقعیت زن و اصلاحات اجتماعی

زنان در جامعه بابی نقش فعالی داشتند (مانند قرةالعین).

برابری نسبی زن و مرد، آموزش زنان، و کنار گذاشتن حجاب اجباری مورد توجه بود.

پراکندگی جمعیت

تمرکز جغرافیایی باب‌ها در ایران بابیت در مدت زمان کوتاهی (۱۸۴۴ تا حدود ۱۸۵۰) در چندین منطقه گسترش یافت. مهم‌ترین مراکز جمعیتی و فعالیت‌های بابی‌ها عبارت بودند از: شیراز زادگاه سید علی‌محمد باب. اصفهان باب مدتی به دعوت حاکم اصفهان به آنجا رفت. حمایت برخی مقام‌های محلی باعث گسترش محدود بابیت شد. تبریز محل محاکمه و در نهایت اعدام باب (۱۸۵۰). جمعی از علما و مردم تبریز از مخالفان سرسخت بابیت بودند، اما در همان حال بابیان فعالی هم در آنجا بودند. مازندران (قلعه شیخ طبرسی) محل یکی از مهم‌ترین قیام‌های نظامی بابی‌ها در سال ۱۸۴۸–۱۸۴۹ به رهبری ملا محمدعلی بارفروشی (قدوس). صدها بابی در این قیام شرکت کردند و در نهایت با قساوت سرکوب شدند. زنجان مرکز مهم دیگر بابیان، به رهبری ملا محمدعلی زنجانی (حجت). قیام بابی‌ها در زنجان چند ماه طول کشید و با تلفات زیاد پایان یافت. نیریز (در استان فارس) قیام دیگری به رهبری ملا محمدعلی نیریزی. سرکوب شدید و قتل‌عام بابیان در آن منطقه. تهران، کاشان، یزد، همدان جوامع کوچک‌تر بابی نیز در این شهرها وجود داشتند، ولی بیشتر به‌صورت مخفی یا محدود فعالیت می‌کردند.

منابع تکمیلی

از بابیت تا بهاییت، رضا یوسفی، مقاله

ماهیت بابیت و بهایت .ع.ا

منابع

نویسنده: مهدیه سادات سجادی

• آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی . رضا برنجکار.

• بابیت و بهایت در بستر تاریخ . ایلیایی.

• ماهیت بابیت و بهایت . ع.ا