automoderated، دیوانسالاران، developer، مدیران
۸٬۸۱۱
ویرایش
تغییرات
جز
←نظر و بررسی کلی
راهحل بهتر همان است که بگوییم: شیوۀ قرآن و سیرۀ پیامبر(ص) در وضع قوانین اجتماعی، بیشتر امضای روشهای متعارف در جامعۀ آن زمان بوده است، نه وضع احکام جدید و ابدی. بنابراین گاهی پیروی از منطق و روح قرآن، مقتضی رویگردانی از ظاهر برخی آیات است. کسی که «ضرب» را آن گونه معنا میکند، او نیز در حقیقت از ظاهر آیه روی برگردانده است. چرا این رویگردانی را میپذیرید، آن را نه؟
سنت و روایات نیز همین حکم را دارد. به قول آیةالله مطهری: سیرۀ پیامبر، غیر از گفتارها و رفتارهای ایشان است. سیره، منطق و اسلوب کلی است که از مجموع رفتارها و گفتارها فهمیده میشود(سيری در سيرۀ نبوی، ص۵۲). مرحوم شریعتی نیز میگفت: در دینشناسی باید به برآیند گفتارها و رفتارها توجه کرد، نه به تکتک آنها.
==نظر خانم شریعت پناهی==
با سلام خدمت دوستان گرامی : بنده پس از حدود سی سال تحقیق و تدبر در مورد آیات مربوط به حقوق و تکالیف زن در قران کریم و بخصوص پیرامون کلمه " واضربواهن " در این آیه شریفه به این نتیجه رسیده ام که :
۱- چنانچه معنای ضرب را زدن فرض کنیم، طبق خطبه حجته الوداع در تفسیر این آیه شریفه ، خود حضرت رسول تصریح کرده اند که که ضرب می بایستی "غیر مبرح باشد" یعنی بیشتر سمبولیک است و جنبه توهین داردتا زدن واقعی، که با توجه به عرف آن زمان، گام اول در کاهش خشونت بر علیه زنان را دارد که تا به امروز حتی سازمان ملل متحد هم در از بین بردن آن ناتوان مانده است و هرساله گزارشات بسیار زیادی از ضرب و جرح گرفته تا تجاوز و حتی قتل در گزارشات مختلف در سرتاسر جهان منتشر می شود.
۲- طبق آیه شریفه که پیامبر اسلام را الگوی عملی مسلمانان می داند، و از آنجاییکه ایشان در هیچ موردی دست بر روی زنانشان بلند نکردن و حتی غر مبرح آنان را نزدند، در تفسیری بهتر ، اگر حرف "عن" را در تقدیر بگیریم ، یعنی بگوییم " فضربوا عن هن " بوده است ، این عبارت، به معنای جدایی موقت خواهد بود که هم اکنون در جوامع غربی نیز ، پیش از حکم طلاق، دادگاه حکم به جدایی موقت از چند ماه تا یکسال را می دهد و عملکرد پیامبر گرامی اسلام نیز در دو مورد از خوف نشوز همسرانشان و نیز خوف از نشوز ام المومنین عایشه، خود همین کار را کردند، در مورد اول خود به مدت یکماه در اطاقی در آنطرف منزل سکنی گزیدند و در مورد دوم عایشه را مخیر کردند که تا عتیین تکلیف همانجا بماند یا به خانه پدرش برود.
۳- و در تفسیری احسن :همه میدانیم که آیات سوره شریفه نور پس از آیات سوره شریفه نساء نازل شده اند، پس در یک استدلال منطقی می توانیم نتیجه گیری کنیم که پس از نزول آیات ۶ تا ۹ سوره شریفه نور " واضربواهن "نسخ شده است. استدلال بنده به این شرح است :
از آنجاییکه شوهری که نسبت زنا به همسرش می دهد طبق آیات ۶ تا ۹ سوره شریفه نور، نمی تواند همسرش را بزند، و می بایستی به دادگاه رجوع کند، و نیز از آنجاییکه معنای نشوز ( هر چه که می خواهد باشد از نافرمانی یا ناسازگاری یا عدم تمکین جنسی، تا به مقدمات فحشاء رسیدن و ... )، کار ناپسندی کمتر از " زنا " است، پس در صورت نشوز هم، شوهر نمی تواند زنش را بزند.
اگر این استدلال را نپذیریم بی عدالتی به خداوند لطیف خبیر نسبت داده و برای کار ناپسندی همچون " نشوز " تنبیهی بیشتر از کار ناپسند بزرگتری یعنی" زنا " معین کرده ایم که عقلا طلم است. چون می دانیم که خداوند علیم حکیم حتی به اندازه خط میان هسته خرما به بندگانش اعم از زن یا مرد، ظلمی روا نمی دارد، پس بایستی نتیجه بگیریم که پس از نزول آیات ۶ تا ۹ سوره شریفه نور، عبارت " و اضربواهن " نسخ شده است.
با تشکر از حوصله خوانندگان منتظر نظراتتان هستم. مهندس ژیلا موحذ شریعت پناهی (قران پژوه )
==نظری کلی==
خلاصه در اين حكم شرايط زير ديده ميشود:
1. اختصاص به مورد سرپيچي زن از تكليف خود و حقوق مسلّم مرد دارد؛ حقوقي كه با پيمان ازدواج، زن وفاداري خود نسبت به آن را متعهد شده است؛
2. درراستاي حل مشكل در داخل خانه و خودداري از بروزآن درخارج از منزل وضع شده؛
3. سومين مرحله حل اختلاف در خانه است و بدون گذر از مراحل پيشين روا نيست.
4. حد آن نازلترين مرتبه ضرب است و نبايد موجب كمترين آسيبي بر بدن زن شود؛
5. موقتي است و چه داراي نتيجه مثبت یا منفي، بايد به زودي از آن دست كشيد.
گروهی از پژوهشگران ضرب مورد اشاره در آيه را به معناي زدن نميدانند، بلكه ميگويند: به معناي جدايي شوهر و ترك خانه و دوري از زن و خانواده است یعنی مرحله شدیدتر از قهر در بستر که مرحله دوم بود. « ضرب » در قرآن تنها به معناي « زدن » نيامده است بلکه معاني متعددي دارد، چنانکه در ادبيات عرب نيز « ضرب » مفاهيم متعددي دارد.مثل منع کردن، خودداري نمودن، روي برگرداندن، دور شدن و ... بنابر اين « کتک زدن » فقط يکي از معاني « ضرب » است و ما براي اينکه مشخص کنيم در هر گزاره اي کدام معنا آمده بايد به قرائن و شواهدي که در خود جمله وجود دارد مراجعه نمائيم . و شواهد و قرائن موجود در اين آيه ترديدي با قي نميگذارد که « ضرب » در اينجا، به معناي کتک زدن نيست، بلکه به معناي « دوري گزيدن » است که در عربي به معناي « إعراض » و « إجتناب ».
در موارد ديگر نيز هر گاه قرآن خواسته «زدن» را تجويز كند، تعبير به «ضرب » نكرده، بلكه «جَلد» آورده، مانند : «الزانية و الزاني فاجلدوا كلَّ واحد...» (2)
علاوه بر اين از برخي روايات نيز همين مطلب استفاده ميشود. مثلاً در بحارالانوار از امام صادق (ع) روايت شده که آنحضرت ميفرمايد: « در تعجبم از مرداني که زنان را کتک ميزنند حال آنکه ( اگر قرار بود کسي کتک بخورد ) مردان مناسب تر براي کتک خوردن ميباشند. زنانتان را با خشونت نزنيد بلکه اگر آنان حقوق همسري را رعايت نميکنند براي آنکه به آنان هشدار دهيد و متوجهء اشتباهشان بکنيد، آنان را با قطع نفقه شان ( يعني پولي که بابت هزينه هايشان ميپردازيد ) بزنيد.» از اين حديث به وضوح روشن ميشود که « ضرب » در اينجا به معناي ديگري غير از « زدن » آمده است . ولي ظاهراً پاره اي سنتهاي فرهنگي مليتهاي مسلمان و برخي سلايق باعث شده که با ناديده گرفتن اين همه قرينه و دليل ، « ضرب » به معناي « زدن » ترجمه شود.
سيره و روش پيامبر نيز مويد همين تفسير از آيه است. وقتي ميان پيامبر و همسرانش اختلاف پيش آمد و اينان به نصيحت رسول خدا عمل نكردند، پيامبر براي يك ماه از آنان جدا شد و بعد از یک ماه آنها را بین ماندن با آن شرایط یا جدایی با گرفتن بهره دنیایی خود مخیر کرد. پيامبر هيچ گونه آزار جسماني به آنان نرسانده، كتك شان نزد و تحقير و سرزنش شان نكرد. اگر زدن و آزار جسمي و روحي خواستة خدا و راه حلي ثمربخش بود، پيامبر نخستين كسي بود كه به دستور خدا عمل ميكرد اما كسي را نزد و بدان اجازه يا دستور نداد.
بنا بر این حداکثر قرآن در یک مورد آن هم با قیدهای فراوان و به عنوان آخرین راه حل مشکل در خانه ، مرد را اجازه داده به طور خفیف زن را تنبیه کند و این که ما به طور مطلق بگوییم مرد اجازه دارد زن را کتک بزند ، دروغ بستن به قرآن است.
==نظر و بررسی کلی==