مکتب اعتزال در [[آغاز در بصره]] به وجود آمد شکل گرفت و رشد کرد؛ یافت، اما در اواخر سده دوم هجری، [[با مهاجرت بشر بن معتمر]] (م. ۲۱۰ هـ.ق) که یکی از دانش‌آموختگان مدرسه بصره بود به [[بغداد]] سفر کرد و مدرسه معتزله بغداد را تأسیس کرد و به ترویج اصول مدرسه‌ای معتزلی در آنجا، این مکتب اعتزال در بغداد همت گماشت. ضمن آنکه در برخی جزئیات با آرای بزرگان بصره مخالفت کرد، بشر به شیعه گرایش داشتپایتخت عباسیان نیز راه یافت. می‌توان گفت که در مجموع، معتزله بغداد بیش با تأثیرپذیری از آراء شیعه، در برخی اصول با معتزله بصره تفاوت داشتند و به عقاید شیعه نزدیک استنزدیک‌تر بودند<ref>آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی،64.</ref>.  از متکلمان برجسته بصره، می‌توان از ابوعلی جبائی (۲۰۴ - ۲۳۵ هـ.ق) و فرزندش ابوهاشم جبائی (۲۷۷ - ۳۲۱ هـ.ق) و قاضی عبدالجبار (۲۲۴ - ۴۱۵ هـ.ق) نام برد. محمد اسکافی (۲۴۰ هـ.ق)، ابوالحسین خیاط (۳۱۱ هـ.ق) و ابوالقاسم بلخی معروف به کعبی (۲۷۳ - ۳۱۷ هـ.ق) از جمله بزرگان معتزله بغداد هستند<ref>آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی،65.</ref>.