ناووسیه

نویسنده : ثنا عزیزالهی

تعریف

ناووسیه یا «صارمیه» نام یکی از فرقه‌های امامیه از شیعه از دین اسلام است که پس از کشته‌شدن جعفر صادق به وجود آمد. رهبر این فرقه ناووس یا عجلان بن ناووس از اهالی بصره بود. عده‌ای او را عبدالله بن ناووس بصری نامیده‌اند و بعضی گفته‌اند که «ناووس» نام آن قریه‌ای است که پایه‌گذاران این فرقه اهل آنجا بوده‌اند و آن قریه نزدیک انبار در اطراف بغداد است.

پیدایش

ناووسیه حاصل مبالغه و زیاده روی در اعتقاد به امامان شیعه است.پس از شهادت امام جعفر صادق(ع) شیعیان به چند دسته تقسیم شدند. یکی از این فرقه های انحرافی، فرقه ناووسیه است که یکی دیگر از امامان شیعه غیر از امام مهدی(عج)!را امام منتظر می داند.

برخی از متکلمان شیعه در اصل وجود چنین فرقه‌ای تشکیک کرده‌اند.ما عده‌ای از محققان شرایط دشوار شیعه پس از رحلت امام صادق(ع) و عدم امکان تصریح به امامت امام کاظم(ع) را در پدید آمدن این گروه و فرقه‌های دیگری چون فطحیه، اسماعیلیه و معتقدان به ولایت محمد دیباج بی‌تأثیر نمی‌دانند.

علت نامگذاری

در وجه تسمیه این فرقه به ناووسیه اختلاف است. بعضی گفته اند که "ناووس" نام آن "قریه ای" است که پایه گذاران این دسته اهل آنجا بوده اند و آن قریه نزدیک انبار در اطراف بغداد است. عده ای دیگر علت نامگذاری این فرقه را پیروی از عبدالله بن ناووس دانسته اند.دلیل عمده ناووسیه بر این مدعا احادیثی است که از امامان معصوم جعل کرده اند، ازجمله این که یکی از ناووسیه به نام عنبسه بن مصعب، حدیثی از امام صادق (ع) جعل نمود که ایشان فرمود: اگرکسی به شما خبر داد که وی مرا غسل داده وکفن کرده و دفن نموده، سخنش را باور مکنید.

سیر تاریخی

ندارد

دولت های مهم

ندارد

انشعابات

ندارد

اشخاص خاص

در ابتدا باید از شخص اول که در این مذهب امام قائم به حساب می‌آید یعنی امام صادق(ع)، یاد کنیم سپس عجلان بن ناووس بود که سبب تاسیس چنین مذهبی در آن دوران شد

عقاید

این فرقه امامت را در اولاد علی بن ابی طالب تا جعفر صادق قبول داشت ولی منکر کشته شدن وی بود و علاوه بر این انکار، معتقد بودند که جعفر صادق، مهدی موعود و منجی آخرالزمان است. ناووسیه عقیده داشتند که جعفر بن محمد نمرده بلکه از نظرها غایب شده و زنده و جاوید است.

برخی از اعتقادات آنان در دسته بندی زیر به کار رفته است:

• نص صریح امام باقر(ع) مبنی بر امامت امام صادق(ع) پس از خود.
• امام صادق(ع) زنده است و نمی‌میرد یا وفات نموده اما زنده خواهد شد.
• امام صادق(ع) همان مهدی منتظر و قائم است و امام صادق(ع) آخرین امام است.
• امام صادق(ع) عالم‌ترین افراد در تمام علم‌ها چه عقلیات و چه شرعیات است.
• امام علی(ع) برترین فرد امت اسلام بود و هر که او را تفضیل ندهد کافر است.
• ابو بکر و عمر از خلفای ثلاثه، کافر هستند.

اصول

ناووسیه بر پنج اصل استوار بود:

• کتاب خدا (قرآن)
• سنت پیامبر خدا (محمد)
• تمام احادیث مرسل و ضعیف
• قول و فتوای صحابه پیامبر اسلام که موافق با کتاب باشد
• احادیث منتسب به جعفر صادق

پراکندگی جمعیت

ندارد

انقراض

ناووسیه بعد از مدتی از میان رفت و نتوانست عمری طولانی را تجربه کند.برخی انقراض آنها را دلیلی بر بطلان عقایدشان شمرده‌اند.عمر کوتاه آن‌ها چنان بوده است که حتی به کتابی از آن‌ها و یا دانشمندی در میان آنها اشاره نشده است.

از همین رو برخی از متکلمان بزرگ شیعه در اصل وجود جریانی به نام ناووسیه تشکیک کرده‌اند.هیچ‌کدام از اهل‌بیت(ع) نیز واکنشی به ادعای آنان نداشته‌اند؛ در حالی‌که در واقعه مشابهی در مورد واقفیه، امام رضا(ع) در نفی عقاید آن‌ها تلاش می‌کردند.

منبع تکمیلی

• شیخ مفید، الفصول المختارة، یک جلد، انتشارات کنگره جهانی شیخ مفید قم، ۱۴۱۳ هجری قمری، ص۳۰۶
• بحارالانوار، ج۳۷، ص۹.
• سبحانی، جعفر، بحوث فی الملل و النحل، قم، مؤسسة النشر الإسلامی- مؤسسة الإمام الصادق ع، بی‌تا.
• نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعه، بیروت،‌دار الأضواء، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.

منابع

• سایت ویکی شیعه
• سایت ویکی پدیا
• مقاله حوزه علمیه کوفه و تالیفات پیرامون مهدویت