تغییرات

{{جعبه اطلاعات فرقه| عنوان =اهل حق | تصویر =تعريفاهل حق.jpg ([[پرونده:اهل حق.jpg|بندانگشتی|كتاب اهل حق]]) | اندازه تصویر = | توضیح تصویر = كتاب اهل حق ، على اللهی ، سر سپردگان ، یارسان ، غلات ، نصیریه، علویان و.... نامهایی است برای افراد  |مؤسس =سلطااسحاق |سال تأسیس =  |قدمت =سده چهارم | گرایش = | گستره جغرافیایی =كرمانشاه،لرستان،شهرهاي عراقي هم مرز ايرن و گروههایی که در مورد امام على عليه السلام راه غلو را پیمودهاند ايلات شرقي و او را به درجه خدایی رسانیدهاند و برای خود آداب و رسون خاص وضع کرده اند. برخی كردنشين تركيه | شهرهای مهم =  | زیارتگاه‌ها = | وقایع مهم = | حکومت‌ها = | علل پیدایش = | نام‌های دیگر =یارسیان،نصیری،اهل طایفه، علی الهی، شیطان پرست | از فرقه‌های = | از این گروهها حتی درباره رؤسای خود نیز غلو می کنند. در کشور ایران درباره این گروهها معمولا از اسامی شاخه‌های = | باورها =تناسخ، حلول | داعیان = | فرقه‌ها = | شاخه‌ها = | رهبر/امام کنونی = | رهبران/امامان = | آئین‌ها = | کتاب‌های مهم =نامه سرانجام،خاکسار اهل حق،رسالت اهل حق و علی اللهی می شود، گرچه خود آنها ترجیح می دهند که بر آنان اهل حق اطلاق شود ح | وضعیت = | تاریخ انقراض = | تعداد پیروان = | مؤسسات = | مذهبی = | اجتماعی = | سیاسی =}}  {{تاریخ فرق و کلمات علی مذاهب اسلامی }} اهل حق، [[على اللهی و غلات خوشایندشان استفاده نیست]]، [[سر سپردگان]]، [[یارسان]]، [[غلات]]، [[نصیریه]]، [[علویان]] و.... نام هایی است برای افراد و گروه هایی که در ترکیه به این گروه بکتاشی مورد [[امام على عليه السلام]] راه غلو را پیموده اند و علوی او را به درجه خدایی رسانیده اند و در سوریه نصریه برای خود آداب و علویان می گویندرسوم خاص وضع کرده اند. پیروان برخی از این مذاهب گروه ها حتی درباره رؤسای خود نیز غلو می کنند، در کشورهای ایران، عراق، ترکیه، آلبانی، سوریه، افغانستان و کشورهای آسیای میانه پراکنده شده اند. درایران اکثر کشور ایران درباره این گروه ها معمولا از اسامی اهل حق در استان کرامنشاه زندگی و علی اللهی میکنند هرچند در مناطق دیگر نیز طوایفی از اهل حق وجود دارند. ایران اکثر اطلاق می شود، گرچه خود آنها ترجیح می دهند که بر آنان اهل حق اطلاق شود و کلمات علی اللهی و غلات خوشایندشان نیست. در استان کرامنشاه زندگی میکنند هر چند ترکیه به این گروه [[بکتاشی]] و [[علوی]] و در مناطق دیگر نیز طوایفی از اهل حق وجود دارندسوریه نصریه و علویان می گویند.(۲۰۸) گروههای مختلف اهل حق ، پیروان این مذاهب در آرا و عقاید کشورهای ایران، عراق، ترکیه، آلبانی، سوریه، افغانستان و آداب و رسوم اختلافات زیادی دارند تا آنجا که به راحتی نمیتوان کشورهای آسیای میانه پراکنده شده اند. درایران اکثر اهل کوفه را فرقه و مذهبی واحد دانست برخی حق در استان کرامنشاه زندگی میکنند هرچند در مناطق دیگر نیز طوایفی از آنان صریحا امام علی علیه السلام را خدا می دانند برخی دیگر که شیطان پرست نامیده می شوند شیطان را تقدیس می کنند اهل حق وجود دارند. گروه های مختلف اهل حق ، در آرا و عقاید و آداب و حرامهای الهی رسوم اختلافات زیادی دارند تا آنجا که به راحتی نمیتوان اهل کوفه را حلال دانند فرقه و مخالف طهارت و .عبادتند همچنین گروهی مذهبی واحد دانست برخی از اهل حق خود رامی اهل حق مسلمان آنان صریحا [[امام علی علیه السلام]] را خدا می دانند برخی دیگر که شیطان پرست نامیده می شوند و شیعه اثنی عشریه معرفی کرده شیطان را تقدیس می کنند و سعی میکنند تا عقاید خود حرام های الهی را با عقاید امامیه هماهنگ سازند حلال دانند و به شریعت واعمال مخالف طهارت و عبادات اسلامی پایبندند.=تاريخ پيدايش و گسترش==درباره تاریخ پیدایش فرقه های عبادتند همچنین گروهی از اهل حق خود را اهل حق اختلاف نظر وجود دارد مسلمان و [[شیعه اثنی عشریه]] معرفی کرده و در این باره مدارک مستندی در دست نیست . در کتابهای قدیمی که سعی میکنند تا قرن پنجم نگاشته شده، نامی از اهل حق دیده نمیشود اگر ملاک اهل حق بودن عقاید خود را صرفا غلو درباره امام علی علیه السلام بدانیم در این صورت ، تاریخ پیدایش این فرقه با عقاید [[امامیه]] هماهنگ سازند و به زمان امام علی علیه السلام میرسد زیرا در زمان آن حضرت ، برخی او را به درجه خدایی رساندند شریعت واعمال و عبادات اسلامی پایبندند.<ref>(تاریخ فرق و حضرت با آنها برخورد شدیدی کرد ما اگر مذاهب اسلامی رضا برنجکار صفحه ۹۲)</ref> == پيدايش==درباره تاریخ پیدایش فرقه های اهل حق را فرقه ای خاص با مجموعه ای از آرا اختلاف نظر وجود دارد و عقاید که هم اینک مرکز آنها در غرب ایران است بدانیم، این باره مدارک مستندی در این صورت تعیین دقیق تاریخ پیدایش آنان ممکن دست نیست و تنها نقل قولهایی . در این باره وجود دارد.و بنا به کتاب نامه سرانجام های قدیمی که تا قرن پنجم نگاشته شده، نامی از متون مقدس اهل حق است دیده نمیشود اگر ملاک اهل حق بودن را صرفا غلو درباره [[امام علی علیه السلام]] بدانیم در این صورت ، تاریخ پیدایش این مسلک از زمانی که خداوند با ارواح آدمیان فرقه به محاوره پرداخته از آنان بر الوهیت خود اقرار گرفته است عالم الست یا علم ذر) پی ریزی شده و برنامه آن زمان امام علی علیه السلام میرسد زیرا در هر زمان و عصری جزء اسرار پیامبران بوده و سینه آن حضرت ، برخی او را به سینه از سلف به خلف درجه خدایی رساندند و نیزدنباله همان برنامه می رسیده است که امام علی علیه السلام به سلمان و عدهای حضرت با آنها برخورد شدیدی کرد ما اگر اهل حق را فرقه ای خاص با مجموعه ای از یاران معدود خود تعلیم داد آرا و سپس عقاید که هم اینک مرکز آنها در غرب ایران است بدانیم، در ادوار گونان اسرار این گروه به اشخاص دیگری از قبیل بهلول ، بابا سرهنگ ، بابانااوس صورت تعیین دقیق تاریخ پیدایش آنان ممکن نیست و سلطان اسحاق منتقل شده و آنان نیز به دیگران انتقال دادندتنها نقل قول هایی در این باره وجود دارد. کتاب شاهنامه حقیقت که از کتابهای اهل حق به شمار می،رود مؤسس <ref>(تاریخ فرق و پایه گذار اهل حق مذاهب اسلامی رضا برنجکار صفحه ۹۳،۹۴)</ref> ==سیر تاریخی==اغلب یارسانیان که خود را نصیر معرفی میکند و او را .غلام حضرت علی علیه السلام میداند. برخی معتقدند مسلمان می‌دانند درباره ظهور آیین [[یارسان]] بر این آیین در قرن دوم توسط بهلول ماهی باورند که خداوند از میان بنی‌آدم پیامبرانی همراه با کتاب آسمانی مبعوث کرد تا انسان ها را به‌سوی فلاح و یارانش با استفاده رستگاری راهنمایی کنند. پس از عقاید و آرا و ذخایر معنوی ایران مانند آیین زردشتی ، مانوی و مزدکی و با بهره گیری از دین مبین اسلام و آیین مسیحی و کلیمی و افکار فرقه های غالی پس از اسلام پی ریزی شده است همچنین گفته شده است آخرین فرستاده‌ی خداوند، اندیشه‌ای پدیدار شد که مسک اهل حق درباره او چنین می‌گویند: «طبق اصل تکامل (در قرن سوم توسط شاه فضل ولی تاسیس شدهبرخی دیگر بر آن اند که در قرن چهارم مردی میان اهل حق)، شریعت دوره‌ی خود را از [[حضرت آدم صفی الله]] تا [[حضرت محمد رسول‌الله (صلی‌ الله علیه و آله)]] آخرین پیامبر مرسل طی نمود. در اثر آگاهی کامل شریعت و ترقی علوم معنوی، دوره‌ای به نام مبارک شاه ملقب "معرفت" به شاه خوشین وجود آمده  که همچون حضرت عیسی علیه السلام متولد از مادری بکر با قبول اصل شرع، به تکامل معنوی انسان همت گمارده‌ و عارفانی به نام ماما جلاله دانسته می،شود در میان ایلات لر ظهور کرد و آیین حقیقت را در میان مردم شایع کرد گفته می شود و وعده داد وجود آمده‌اند که پس آنان نیز مرکز تجلی حق بوده .بر اساس تجلی ذات خداوند در انسان، اهل حق معتقدند: «در هر زمان یک شخص بیش از رحلتش روحش سایر مردم دارای ذات خدائی بوده که آن شخص مظهر حق‌تعالی یا به جسم شخصی به نام سلطان اسحاق حلول خواهد کردقولی ذات (خدا) مهمان می‌باشد. در قرن هشتم سلطان اسحاق سحاک که ره‌آورد چنین اندیشه و تفکری امروزه "آیین یارسان" یا صحاک "اهل حق" خواهد بود، که بنا بر اندیشه اهل حق، به آن "دوره حقیقت" می‌گویند.<ref>( در مناطق کردنشین بین ایران پایگاه جامع فرق، ادیان و عراق ظهور کرد او در قریه برزنجه ناحیه شاره زور بخش حلبچه عراق به دنیا آمد امام پس از مرگ پدرش شیخ عیسی ، به منطقه اورامان ایران مهاجرت کرد اگر او را مؤسس مذهب سایت https://www.adyannet.com/fa/news/25695)</ref> ==دولت های مهم==ندارد==اشخاص مهم==نام اصلی "[[نورعلی الهی]]" پایه‌گذار جریان "مکتب" در فرقه اهل حق ندانیم، لااقل باید او را بزرگترین مجدد حق، "فتح‌الله" ملقب به "کوچ علی" است که بنا بر داستان‌سرائی و عوام فریبی که نورعلی الهی بیان می‌کند، تغییر پیدا کرده است و احیاگر این آیین دانست. او بود مدعی است که مذهبی با عقاید و آیین مشخص ابداع کرد و اهل حق را از مناطق مختلف کردنشین دور خویش جمع کرد و آنها را سازماندهی کردسلطان اسحاق روح سیدی را به پیکر او وارد کرده است.یکی نورعلی الهی مدعی که نامش توسط سلطان اسحاق برزنجه‌ای از منابع مهم درباره آیین اهل حق مجموعه رسائلی «فتح‌الله» ملقب به «کوچ علی» به «سید نورعلی» تغییر پیداکرده است که شامل شش بخش میباشد و مجموعا نامه سرانجام یا کلام سرانجام نامیده می.شود این رسائل توسط سلطان اسحاق هریک از بندهای نام او -نورعلی- مستفاد و یارانش نگاشته شده منطبق با یکی از آیات الهی در قرآن کریم است. کتابهای دیگری نیز توسط یاران سلطان نوشته شده و که از خود طرف خداوند به خاندان او نیز سرودهای زیادی برجای مانده عطا گردیده است .[[سلطان اسحاق برای تداوم آیین خود یارانش را سازماندی کرد ابتدا یکی از یارانش برزنجه‌ای]] که در میان سرسپردگان به نام پیر بنیامین را به سمت پیری این فرقه در تاریخ تولد و دیگر دوستش وفات سلطان اسحاق اختلاف‌نظر وجود دارد. سلطان اسحاق که در خانواده‌ای پیرو مذهب [[اهل سنت]] با گرایش به نام داود را تصوف به سمت دلیل برگزید سپس هفت تن دنیا آمده بود بعد از پیروانش مرگ پدر از کردستان عراق به کردستان ایران مهاجرت نمود و قوانینی را در اهل حق وضع نموده است که تا امروز اهل حق به عنوان هفت خاندان برای رهبری فرقه خویش انتخاب کردآن پایبند هستند.[[شیخ صفی‌الدین اردبیلی]] جد پادشاهان صفوی در اهل حق جایگاه خاصی دارد. بدین ترتیب خاندانهای هفتگانه پارسان (مخفف یارستان آنان معتقد هستند که شیخ صفی‌الدین ملقب به معنای یاران حق ) تشکیل شد. این خاندانها عبارت اند از: شاه ابراهیمی "صفیله"، یادگاری ، خاموشی ، عالی قلندری ، میرسوری، مصطفائی ، حاجی باویسی در قرن بعدازاینکه دوازده سال شاگردی شیخ زاهد گیلانی را نمود، به دستور استاد خود، به‌رسم طریقت برای بستن کمر، در قرون یازدهم تا سیزدهم، چهار خاندان دیگر سال 687 هجری قمری به نامهای زنوری، آتش بگی، شاهیاسی "پِردیور" مسافرت نمود و بابا حیدری تشکیل شدبه سلطان اسحاق پیوست. در نتیجه هم اکنون در آیین پارسان یازده خاندان وجود دارد به فرزندان هر یک از این خاندانها سید گفته میشود که وظایف خاصی بر عهده آنان است<ref>(پایگاه جامع فرق، ادیان و مذهب سایتhttps://www.adyannet. سلطان اسحاق گذشته از خاندانها به منظور سازماندهی com/fa/category/28)</ref> ==انشعابات==ندارد==عقاید مهم==تناسخ:یکی از باورهای اصلی و متمایز آیین اهل حق ، دستههای دیگری نیز ایجاد کرد و برای هر دسته و نظایف خاصی تعیین نمود. آداب و رسوم اهل حقیکی از آداب اهل حق که حق، اعتقاد به دستور سلطان رایج گردید سرسپردگی تناسخ است. پیروان اهل حق باید یکی تناسخ عبارت از داخل شدن روح انسان پس از خاندانهای یازده گانه را انتخاب کرده و مرگ در آن سر سپرده شوند برای سرسپردگی مراسم خاصی با حضور پیر و دلیل خاندان اجرا می شود. سرسپردگی به اندازه ای واجب شمرده شده بدن دیگر است، بر این اساس هر انسان متناسب با اعمالی که خود سلطان اسحاق برای در زندگی خویش انجام سرسپردگی پیر بنیامین را به پیری و داود را داده است، پس از مرگ وارد بدن خاصی که به دلیلی انتخاب کرد و مراسم سرسپردگی را در حضور آنان انجام دادمنزله لباس جدید اوست می شود.از دیگر آدابی که سلطان اسحاق آن روح نیکوکاران وارد بدن ثروتمندان، و روح بدکاران وارد بدن فقرا میشود تا جزای کردار خویش را رای ساخت گرفتن سه روز روزه استببیند. بر هر فرد اهل حق واجب است سه روز انسانی پس از دوازدهم چله بزرگ زمستان تا چهاردهم آن عوض کردن هزار جامه و لباس، هزار و یکمین جامه خود را روزه بگیر که عبارت از بقا و روزه پانزدهم روز عید سلطان و جشن حقیقت ابدیت است خواهد پوشید. البته پارسان پس از روز پانزدهم نیز سه روز دیگر را روزه می گیرنداهل حق معتقدند ارواح انبیاء در بدن بزرگان آنها وارد شده اند.از دیگر مراسم ابداعی سلطان، مراسم جمخانه است گروه یارستان هر هفته باید اعتقاد به تناسخ و تقمص در محلی جمع شوند و با مراسم خاصی سرگرم عیادت و خواندن اوراد و اذکار گردندنزد دروزیها هم رایج است . عده حاضر را جم یا جمع این اعتقاد در همه ادیان هندی و محل اجتماع را جمخانه یا جمخانه گویند وارد شدن به جمخانه مراسم خاصی دارددر نزد اهل حق به جمخانه رفتن نیز برخی فلسفه های باستان همچون [[فلسفه فیثاغوری]] وجود داشته است و نیاز دادن و قربانی کردن احتمالا از مهمترین عبادات به شمار میرود همان گونه که روزه ماه رمضاناز نظر آنها واجب نیست ، نماز خواندن نیز ضرورتی ندارد و اغلب ادیان هندی وارد این فرقه شده است. ادیان الهی با مساءله تناسخ سخت به جای نماز نیاز میدهند مخالفت پرداخته اند و معتقدند با نشستن در جمخانه آن را عقیده ای باطل و دادن نیاز، نماز ساقط می شودبی پایه میدانند.نیاز هدیه ای است که حلول:اهل حق به رئیس خود یا جمخانه تقدیم میکنند یکی از پیروان مسلک اهل حق در عین حال معتقدند که روح خداوند در بدن انسان حضور دارد و این حضور باعث می‌شود که خود را مسلمان انسان بتواند به حقیقت و شیعه اثنی عشری میداند درباره دلیل عدم وجود نماز معرفت دست یابد. <ref>(تاریخ فرق و روزه میگویند برایمذاهب اسلامی رضا برنجکار صفحه ۹۵ ،۹۶) چه نماز می خوانیم ، برای اینکه </ref> ==پراکندگی جمعیت==به فکر خدا باشیم و از او تشکر کنیم، گفته دائرة المعارف تشیع در آغاز ایجاد مسلک اهل حق در دوره خانقاه تمرین کرده است تا جایی که همیشه پیروان آن وحدت عقیده داشته اند. با خدایش است گستردگی جماعت اهل حق و همیشه با او راز و نیاز میکند و از او تشکر می نماید مهاجرت ایلات به دیگر احتیاج نیست که حالا نماز بخواندمناطق به تدریج اختلافات میان اهل حق شروع شد و پیروان آن به گروه های مختلفی تقسیم شدند.در اینجا سخت غفلت شده است که لازمه عبودیت ، تسلیم خدا بودن و اطاعت علت این اختلاف ها عبارتند از اوست : نقل سینه به سینه کلام ها، دسترسی نداشتن پیروان به کلام های موثق، سودجویی برخی از پیشوایان محلی، تفاوت زبان ملیت، رسوم قومی و اجتماعی پیروان و خدا بی سوادی انها. اکثریت پیروان گروهی از بندگانش خواسته است تا در قالب نماز خدا اهل حق معتقدند دین آنها [[دین یاری]] و سلطان سهاک دران دوران اسرار الهی را یاد کنند چگونه میتوان عبادات شرعی را که خداوند خود خواسته است رها کرده به صورت قوانین و ارکان اهل حق به اوراد خود ساخته روی آورد وهمچنان یاران ابلاغ از عبودیت و بندگی سخن گفت این رو ارتباطی با دیگر ادیان ندارند.همچنین به نظر میرسد که اهل حق مطلب فوق گفته دائرةالمعارف تشیع گروهی دیگر در اثر آمیزش با فرق، دیگر عقاید خود را از برخی از صوفیان که معتقدند هنگام وصول به حقیقت شریعت باطل با اعتقادات آنها یکی دانسته اند گر چه خود را یارسان می گردد، اخذ کرده اند. به طور کلی شباهتهای زیادی میان اهل حق و صوفیان وجود دارد نامند، ولی عملاً از جمله این شباهتها جمخانه است که بی شباهت به خانقاه نیست نظر اعتقادی گروهی از آنها علی اللهی و گروهی دیگر شیطان پرست هستند. همچنین اهل حق همچون صوفیان عموما موهای انبوه گروهی دیگر خود را تابع مذهب شیعه اثنی عشری جعفری میدانند و پریشان معتقدند آئین حقیقت دین نیست و شاربهای بلند دارند و این چهره خاص از نشانه هاي اين جماعت مسلک اهل حق تابع مذهب اثنی عشری جعفری است.نقل شده است که پاره ای از به گفتۀ ناصری پیروان اهل حق برای اینکه آسیبی به سبیلشان نرسد از کشیدن سیگار خودداری میکنندنام های مختلف اهل حق، پارسیان، نصیری اهل طایفه علی اللهی و شیطان پرست معروف اند.سلطان اسحاق پس از تدویت اصول و قوانین فرقه اما پیروان این آئین میگویند آنها پارسیان یا اهل حق در کنار پل رودخانه سیروان در شمال شرقی ناحیه گوران در نزدیکی مرز ایران و عراق دستور اجرای آنها هستند و گروهی به اشتباه آنان را داد این محل پردیور علی اللهی یا شیطان پرست میخوانند.بر اساس نگاهی به زبان کردی یعنی این طرف رودخانه ( خوانده میشود و برای تاریخ و فلسفه اهل حق مکانی مقدس پارسیان نام بومی و محترم میباشد و قبله ایرانی پیروان دین اهل حق کرند و گوران می باشدیا همان على اللهی است.==عقایداهل حق==همان گونه که گفته شد اهل حق درباره امام على عليه السلام غلو مى کنند بسیاری از آنان امام علی علیه السلام پیروان کیش پارسان که فارس زبانان آنها را بیشتر به مقامالوهیت میرسانند در شاهنامه حقیقت، از کتابهای اهل حق ، آمده نام علی اللهی میشناسند بیشتر ساکن بخش باختری استان کرمانشاه ایران هستند کیش پارسان آمیزه ای است :به دور محمد همان کردگارشد از جامه مرتضی آشکاردین های زرتشتی و [[بودایی]] و اسلام آنها مانند بوداییان به و ازایش باور دارند یعنی بر این باورند که ما پس از رحلت احمد مصطفیبر او جانشین گشت آن مرتضیكه ان مرتضي بود ذات خدابه تخت بقاگشت فرمانروا خداوند برخی از مرگ در پیکر دیگری دوباره زاییده میشویم مناطق گوران و لرستان مرکز اصلی پیدایش آئین یارسان یا اهل حق همان اعتقادی که درباره حضرت علی علیه السلام دارند در مورد برخی بزرگان خود نیز دارند و معتقدند در جامه های مختلف به میان مردم آمده است در وهله او در جامه ،خداوندگار در مرتبه دوم در جامه علی علیه السلام در مرحله سوم در جامه شاه خوشین ، در مرتبه چهارم در جامه سلطان سحاک ، در مرتبه پنجم در جامه قرمزی شاه ویس قلی ) در مرتبه ششم در جامه محمد بیک، در مرتبه هفتم در جامه خان آتش ظاهر شده است است.<ref>(پایگاه جامع فرق، ادیان و مذهب سایتhttps://www.adyannet.com/fa/category/28)</ref> ==منابع تکمیلی==کتاب مشاهیر اهل حق،تاليف صديق صفي زاده، ناشر كتابخانه طهوری  کتاب شناسی فرقه اهل حق(يارسيان) نويسنده مهري رحيمي،اسماعيل اذر  سایت sid.ir ==پانویس=={{پانویس}} ==منابع==نویسنده : یاسمن شهري * تاریخ فرق و مذاهب اسلامی، رضا برنجکار، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. 1387.فایلpdfاز دیگر عقاید رایج در میان پایگاه جامع فرق، ادیان و مذهب * سایتhttps://www.adyannet.com/fa/category/28* کتاب فرقه اهل حق،نويسنده علي گودرزي بروجردي،انتشارات علامه بحرانی* نگاهی نو به آیین اهل حق ، مساءله حلول است. حلول به معنای وارد شدن چیزی در غیر خود است با تیکه بر کتاب سرانجام،فایل pdf،سید هاشم اقاجری، هادی استخری* سایت ویکی پدیا [[رده:تاریخ فرق و در اصطلاح به معنای حلول ذات خدا در اشیا و افراد است. مساءله حلول مبنای اعتقادی به الوهیت امام علی علیه السلام و برخی از بزرگان اهل حق ، به این معنا که خداوند در حضرت علی علیه السلام و شاه خوشین و سلطان سحاک و دیگران حلول کرده است. تناسخ یکی دیگر از عقاید اهل حق است. تناسخ عبارت از داخل شدن روح انسان پس از مرگ در بدن دیگر است . بر این اساس هر انسان متناسب با اعمالی که در زندگی خویش انجام داده است، پس از مرگ وارد بدن خاصی که به منزله لباس جدید اوست می شود. روح نیکوکاران وارد بدن و لباس ثروتمندان ، و روح بدکاران وارد بدن فقرا میشود تا جزای کردار خویش را ببیند. هر انسانی پس از عوض کردن هزار جامه و لباس، هزار و یکمین جامه خود را که عبارت از بقا و ابدیت است خواهد پوشید. اهل حق معتقدند ارواح انبیاء در بدن بزرگان آنها وارد شده اند. (۲۲۲) قبلا دیدیم که اعتقاد به تناسخ و تقمص در نزد دروزیها هم رایج است . این اعتقاد در همه ادیان هندی و نیز برخی فلسفههای باستان همچون فلسفه فیثاغوری وجود داشته است و احتمالا از ادیان هندی وارد این گونه فرقهها شده است. ادیان الهی با مساءله تناسخ سخت به مخالفت پرداخته.اند آن را عقیده ای باطل و بی پایه میدانند.مذاهب]]