تغییرات

پس از کشته شدن ابوبلال، [[ابوبلال]]، ابن زیاد به قصد ریشه‌کن کردن [[خوارج ]] با شدت بیش‌تری به قلع و قمع آنان ادامه داد. متقابلاً خوارج هم به قصد جهاد در [[بصره ]] گرد آمدند، و در میان آنان رهبران قوم همچون نافع بن ازرق، عبدالله بن صفار و ابن اباض حاضر بودند و ظاهراً نافع نسبت به دیگران ریاستی داشت. در همین ایام [[عبدالله بن زبیر ]] در [[مکه ]]قیام و ادعای خلافت کرده بود. به پیشنهاد نافع، در سال ۶۴ق آنان در کنار [[ابن زبیر ]] برابر سپاه شام جنگیدند و پیروز شدندپس از نبرد، [[خوارج ]] از باور ابن زبیر پرس و جو کردند. ابن زبیر اگرچه پیش از نبرد، خود را موافق آنان نشان داده بود، اما با احساس بی‌نیازی از خوارج، [[عثمان ]] و [[طلحه ]] و [[زبیر ]] را ستود و از خوارج تبری جست و خوارج از او جدا شدند.آغاز فعالیت و پیدایش اباضیه را، شوال سال ۳۷هجری، و پس از جنگ صفین با انتخاب عبداللّه بن وهب راسبی به عنوان امام یا [[خلیفه ]] و با شعار «حکمی جز حکم خدا نیست» اعلام می‌دارند <ref> الکامل، ج ۲، ص۲۰۲-۲۰۶ </ref>