تغییرات

از میانه سده ۲ ق، تدوین حدیث که از میانۀ سدۀ ۲ ق جریان جدی آن آغاز گشته بود، در میان اهل اثر به طور روزافزونی تقویت شد که شدت گرفت و با وجود کثرت افزایش احادیث مرفوع و امکان دست رسی به آنها وجهی برای نهادن اعتباری همچون گذشته به مرفوع، اعتبار آثار صحابه و تابعین وجود نخواهد داشتکاهش یافت.به به‌تدریج، در هر روی با روند تدوین دو جریان اصحاب رأی و نیز افزایش ارتباط بین بومها به تدریج باب اصحاب اثر، نقد نسبت نظری به جایگاه آثار و محدود کردن دامنه آثار معتبر چه در محافل اصحاب اثر و چه در محافل اصحاب رأی گشوده آغاز شد و کسانی چون [[قاضی ابویوسف]] و [[محمدبن ادریس شافعی]] در دو حوزه به نقد نظری جایگاه آثار به عنوان مستند شرعی برخواستنداین زمینه پیشگام بودند.<ref>مقاله اصحاب حدیث</ref> اصحاب حدیث از در ربع دوم سده ۲ ق تا پایان آن سده همان سده، عنوان «اصحاب حدیث» در [[عراق]] به مفهومی خاص و متفاوت با مفهوم اصطلاحی مورد بحث به کار میرفته است. در روایاتی از زبان [[سلیمان اعمش]] گروهی با عنوان اصحاب حدیث مورد عتاب قرار گرفته اند که مقصود از آن کسانی جز طلاب حدیث نبوده که ناآگاه به آداب ندانی برخی از آنان در تعلم استاد را به ستوه آورده است. شواهد متعددی از ربع دوم همان سده در دست است که رواج همین کاربرد را دست کم در عراق نشان می‌دهد علمی اطلاق می‌شد و نمونه هایی دیگر حکایت از آن دارند که این کاربرد تا اواخر پایان سده ۲ ق دوام داشته استادامه یافت. اما در نیمه نخست سدهٔ سده ۳ ق اصحاب حدیث با بار معنایی پیروان حدیث نبوی مفهومی افتخار آمیز ق، معنای این عنوان تغییر یافت و سنت گرایانی برجسته مفهومی افتخارآمیز یافت؛ سنت‌گرایانی چون [[احمد بن حنبل]] و [[اسحاق بن راهویه]] خود و همفکرانشان را اصحاب حدیث خواندندمی‌نامیدند.در ادامه، این راستا عنوان به تدریج زمینه ای برای گروههای مختلف فکری پدید آمد که اصحاب حدیث را عنوانی مفهومی عام برای سنت گرایان تلقی کنند و بدون در نظر گرفتن مراحل تمام سنت‌گرایان تبدیل شد، بی‌توجه به تفاوت‌های تاریخی و تمایزهای فکری این نام را هم بر متأخران و هم بر متقدمان اطلاق نمایندآنان.<ref>مقاله اصحاب حدیث</ref>