تغییرات

پس از روزگار شاگردان مستقیم ابوالحسن اشعری، که در [[خراسان]] مذهب استاد خود را استوار ساختند، در طبقهٔ دوم [[متکلمان اشعری]]، سه تن از شاگردان [[باهلی]] به عنوان اساسی ترین حاملان بازنگری در این مذهب به شمار می‌روند: [[قاضی ابوبکر باقلانی]]، که بیشتر در [[عراق]] موثر بوده است، [[ابن فورک اصفهانی]] که در [[شیراز]] و [[نیشابور]] فعالیت‌های گسترده‌ای انجام داد و [[ابواسحاق اسفراینی]] که در [[اسفراین]] و [[نیشابور]] فعالیت‌ می‌کرد. در طول سده‌های پنجم و ششم هجری، [[ابوحامدمحمد غزالی]] و [[فخرالدین رازی]] دو دانشمند اشعری بودند که در تاریخ [[علم کلام]] به طور عام، نقش برجسته‌ای ایفا نموده‌اند. [[فخر رازی]] به خصوص در [[هرات]] نقش اساسی در گسترش [[مباحث کلامی]] داشت. البته در سدهٔ چهارم هجری نیز، جمعی از [[عالمان اشعری]]، مذهب خود را در خارج از [[خراسان]] منتشر ساخته و در بخش‌های گوناگون [[عراق]]، [[حجاز]] و [[شام]] به تبلیغ پرداخته‌اند که از جمله می‌توان به [[ابوذر هروی]] ساکن [[مکه]]، [[ابوجعفر سمنانی]] ساکن [[بغداد]] و [[موصل]] و همچنین [[ابوالفتح سلیم بن ایوب رازی]] در [[صور]] اشاره کرد.

* '''گسترش مذهب اشعری در غرب اسلامی''':

نفوذ [[مذهب اشعری]] در [[مغرب]] تا [[آفریقا]] ادامه داشت؛ اما [[مصر]] به دلیل دوام پایگاه‌های [[خلافت فاطمی]]، با وجود غلبهٔ مذهب