انواع نفس

دیدگاه ابن سینا

ابن سینا به نفس فلکی، نفس نباتی، نفس حیوانی و نفس انسانی معتقد است.

ابن سینا به این نکته اشاره می‌کند که نفس جوهری است واحد که دارای قوای مختلف بوده و افعال مختلف دارد.

دیدگاه فارابی

ابونصر محمد بن فارابی بر آن است همان گونه که انسان، حیوان و نبات دارای نفس هستند، افلاک نیز دارای نفس‌اند که بدان نفس فلکی گویند. اما حقیقت این نفس، با حقیقت نفس انسانی، حیوانی و نباتی متفاوت است. هر چند که تا حدودی با نفس ناطقه‌ی انسانی تجانس دارد. وی می‌گوید که حرکت دورانی فلک سماوی ناشی از وجود این نفس فلکی است که همواره، از لحظه‌ی پیدایش تا کنون، ادامه داشته است.

فارابی نفوس را از حیث بقا و فنایشان به سه دسته تقسیم می‌کند. دست‌های که سعادت را شناخته و برای رسیدن به آن کوشیده‌اند و به آن رسیده‌اند؛ اینان مُخلَّد در سعادتاند. دستهای دیگر که سعادت را شناخته‌اند، از آن اعراض کرده‌اند؛ اینان مخلَّد در شقاوتاند و سرانجام دسته‌ی آخر که سعادت را نشناخته‌اند و به درجه‌ی عقل مستفاد نرسیده‌اند و همچنان نیازمند به ماده‌اند.

به نظر فارابی نوع حیوان، که انسان نیز در شمار آن است، دارای خواصی چند است. از مهمترین خواص او اینکه دارای نفسی است که با اعضای جسمانی اعمال خود را انجام می‌دهد ولی انسان علاوه بر آن دارای قوه‌ی دیگری است به نام عقل که برای اجرای خواست‌های خود به اعضای جسمانی نیاز دارد.