اعتزال به معنای کناره‌گیری است. در فرهنگ اسلام، [[اسلام]]، دو گروه به این نام خوانده شده‌اند. بنابر آنچه نوبختی آورده است، نام معتزله نخستین بار بر یک گروه سیاسی اطلاق شد. بر طبق این گزارش، پس از آنکه [[امام علی علیه‌السلام ]] به خلافت رسید، عبدالله بن عمر، محمد بن مسلمه انصاری، اسامه بن زید و سعد بن ابی وقاص از امام کناره‌گیری کردند و از ستیز با او و نیز از همراهی و حمایت وی در جنگ‌ها خودداری کردند. این دسته را معتزله خواندند و دلیل این نامگذاری، کناره‌گیری آنان از امام و امت اسلامی بود<ref>آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی،63.</ref>.

معتزله که به "اصحاب عدل و توحید" مشهورند، به "[[قدریه]]" نیز معروف شده‌اند. در اطلاق واژه "قدریه" به این طایفه، تأویلی صورت گرفته تا نشان داده شود که مراد از "قدریه"، گروهی است که خیر و شر را به تقدیر خداوند حکیم و قدیر نسبت می‌دهند. این تأویل به‌منظور اجتناب از نکوهشی است که در حدیث مأثور آمده است: «القدرية مجوس هذه الامة»<ref>الملل و النحل،34.</ref>.