automoderated، دیوانسالاران، developer، مدیران
۸٬۸۱۱
ویرایش
تغییرات
جز
[[پرونده:{{جعبه اطلاعات فرقه| عنوان = امامیه| تصویر = حرم امام علي.jpg|بندانگشتیاندازه تصویر =|توضیح تصویر =حرم امام علی علیهالسلام در شهر نجف کشور عراق]]'''امامیه''' یا '''شیعه دوازدهامامی''' یا '''شیعه اثناعَشَری''' بزرگترین شاخه از [[شیعه|مذهب شیعه]] است. به باور شیعیان امامی، رهبری جامعه پس از [[پیامبر]] بر عهده [[امام]] است و امام از سوی خدا تعیین میشود. شیعیان امامی بر پایه احادیثی چون [[حدیث غدیر]]، [[مؤسس = امام علی علیهالسلام| سال تأسیس = 11 قمری| قدمت =| گرایش = شیعه|علی بن ابیطالب]] را جانشین [[پیامبر گستره جغرافیایی = جهان اسلام(ص)]] و نخستین | شهرهای مهم = نجف، قم، مشهد| زیارتگاهها = حرم امام میدانند، به [[دوازده علی، بقیع، | وقایع مهم =| حکومتها =| علل پیدایش =| نامهای دیگر =| از فرقههای =| از شاخههای =| باورها =| داعیان =| فرقهها =| شاخهها =| رهبر/امام]] اعتقاد دارند و بر این باورند که امام دوازدهم، [[مهدی]]، زنده است و در [[غیبت امام مهدی(عج)کنونی =| غیبت]] به سر میبرد. [[زیدیه]] و [[اسماعیلیه]]، دو فرقه دیگر شیعه، به همه دوازدهامام موردنظر شیعیان امامیه باور ندارند و همچنین شمار رهبران/امامان را محدود به دوازده تن نمیدانند. =| آئینها =| کتابهای مهم =| وضعیت =| تاریخ انقراض =| تعداد پیروان =| مؤسسات =| مذهبی =| اجتماعی =| سیاسی =}}
اصول اعتقادی امامیه یا شیعه دوازدهامامی یا شیعه اثناعَشَری بزرگترین شاخه از [[شیعه|مذهب شیعه]] است. به باور شیعیان امامی پنج چیز است؛ آنها مانند دیگر مسلمانان، امامی، رهبری جامعه پس از [[توحیدپیامبر]]، بر عهده [[نبوتامام]] است و امام از سوی خدا تعیین میشود. شیعیان امامی بر پایه احادیثی چون [[معادحدیث غدیر]]، [[امام علی علیهالسلام|علی بن ابیطالب]] را جانشین [[اصول دینپیامبر اسلام(ص)]] خود میدانند و افزون نخستین امام میدانند، به [[دوازده امام]] اعتقاد دارند و بر آن، به دو اصل این باورند که امام دوازدهم، [[امامتمهدی]] ، زنده است و در [[عدلغیبت امام مهدی(عج)| غیبت]] اعتقاد دارند که آنها را از به سر میبرد. [[زیدیه]] و [[اهلسنتاسماعیلیه]] جدا میسازد، دو فرقه دیگر شیعه، به همه دوازدهامام موردنظر شیعیان امامیه باور ندارند و همچنین شمار امامان را محدود به دوازده تن نمیدانند.
شیعیان امامیه بسیاری از امور زندگی چون عبادتها، معاملات و پرداخت وجوهات شرعی را طبق احکام شرعی انجام میدهند. آنها برای اندیشههای [[کلام|کلامی]]، [[فقه|فقهی]]، [[اخلاق|اخلاقی]] و... خود، به چهار منبع [[قرآن]]، [[روایات]] پیامبر اسلام(ص) و [[امامان شیعه| دوازده امام]]، و همچنین [[عقل]] و [[اجماع]] استناد میکنند. [[شیخ طوسی]]، [[علامه حلی]] و [[شیخ مرتضی انصاری]] از برجستهترین [[فقیه|فقیهان]] و [[شیخ مفید]]، [[خواجه نصیر الدین طوسی]] و [[علامه حلی]] از [[متکلم|متکلمان]] معروف امامیه هستند. در سال ۹۰۷ق، [[شاه اسماعیل]] با تأسیس حکومت [[صفویان|صفویه]] مذهب امامیه را در [[ایران]] رسمی کرد. این حکومت نقش زیاد در گسترش مذهب امامیه در ایران داشت. [[جمهوری اسلامی ایران]] نظام سیاسی فعلی کشور [[ایران]] است که خود را متکی به [[اصول مذهب شیعه|اصول مذهب]] و [[فقه]] شیعه دوازدهامامی معرفی میکند. [[عید غدیر]]، میلاد [[علی بن ابیطالب]]، میلاد [[حضرت فاطمه(س)|فاطمه دختر پیامبر]] و [[نیمه شعبان]]، مهمترین اعیاد مذهبی ویژه شیعیان امامی است. [[سوگواری|عزاداری]] برای [[معصومان]] بهویژه سوگواری برای [[امام حسین(ع)|حسین بن علی]] و یارانش در [[ماه محرم]] از دیگر مناسک مهم آنها است. آمار دقیقی از شمار شیعیان دوازدهامامی جهان در دست نیست و آمار موجود، شیعیان زیدی و اسماعیلی را هم شامل میشود. جمعیت شیعیان جهان بنابر برخی آمارها بین ۱۵۴ تا ۲۰۰ میلیون نفر، برابر با ۱۰ تا ۱۳ درصد مسلمانان جهان و بنابر برخی دیگر از آمارها، بیش از سیصد میلیون، یعنی ۱۹ درصد جمعیت مسلمانان جهان برآورد شده است. بیشتر شیعیان، یعنی بین ۶۸ تا ۸۰ درصد آنان، در چهار کشور [[ایران]]، [[عراق]]، [[پاکستان]] و [[هند]] زندگی میکنند. ==تاریخچه پیدایش==
===تفاوت امامیه با دیگر فرق شیعه===* '''الجایتو''': سلطان محمد خدابنده مشهور به [[زیدیه]] و [[اسماعیلیه]]، دیگر فرقههای شیعه، همهٔ [[دوازده امامالجایتو|دوازدهاماماولجایتو]] (حکومت ۷۰۳-۷۱۶ق) را نخستین حاکمی میدانند که امامیه را قبول ندارند. آنها همچنین تعداد ائمه مذهب رسمی اعلام و تلاش کرد در سطح وسیعی آن را به دوازده تن محدود نمیکنند. زیدیه معتقدند که پیامبر تنها به امامت سه تن یعنی [[امام علی(ع)]]، [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]]، تصریح کرده استنشر دهد.<ref>صابری، جعفریان، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۸۶.</ref> بعد از آنان تشیع در هر زمانی اگر فردی زاهد، شجاع و سخاوتمند ایران (از نسل [[حضرت زهراء]]آغاز تا دولت صفوی)، به درستی قیام کند، امام است۱۳۹۰ش، ص۶۹۴.</ref>علامه طباطبایی، البته وی به علت مخالفتهای تشکیلات دولتی آن روز که بر مذهب اهل سنت بود، از این کار خود عقبنشینی کرد؛ اما همچنان شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۶۷باقی ماند.</ref> [[زید بن علی]]، [[یحیی بن زید]]، [[محمد بن عبدالله بن حسن]] جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (نفس زکیهاز آغاز تا دولت صفوی)، [[ابراهیم بن عبدالله]] و [[شهید فخ]] از جمله امامان زیدیه هستند۱۳۹۰ش، ص۶۹۴.</ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۹۰.</ref>
اسماعیلیه امامت امام دوم امامیه یعنی امام حسن مجتبی(ع) را قبول ندارند* '''سربداران''': از حکومت [[سربداران]] در [[سبزوار]] نیز به عنوان حکومتی شیعی یاد میشود.<ref>صابری، جعفریان، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۱۹تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ ش، ص۷۷۶.</ref> امامت دیگر امامان شیعیان امامی را مذهب رهبران و حاکمان سربداران دقیقا معلوم نیست؛ اما مسلم است که رهبران مذهبی آنها صوفیانی بودهاند که گرایشهای شیعی هم تنها تا [[امام صادق(ع)]] میپذیرندداشتهاند.<ref>صابری، جعفریان، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۱۰تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ ش، ص۷۷۷-۷۸۰.</ref> آنان پس از امام صادق(ع) به امامت بااینهمه [[اسماعیل بن جعفر الصادق(ع)|اسماعیلخواجه علی مؤید]] فرزند او و محمد پسر اسماعیل، اعتقاد دارند.آخرین حاکم سربداران<ref>صابری، جعفریان، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۱۰تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ ش، ص۷۷۸.</ref> برطبق امامیه را مذهب اسماعیلیه [[امامت]] دورههای مختلفی دارد و در هر دوره هفت امام امامت میکنندرسمی دولت خود اعلام کرد.<ref>صابری، جعفریان، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۵۱، ۱۵۲تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ ش، ص۷۸۱.</ref>
==احکام==در مذهب امامیه، همچون دیگر مذاهب اسلامی، بسیاری از امور زندگی چون * '''صفویان''': [[عبادت|عبادتها]]، [[معاملات]]، پرداخت وجوهات شرعی چون [[خمسشاه اسماعیل]] حکومت صفویه را در سال ۹۰۷ق تأسیس و امامیه را مذهب رسمی [[زکات]]، [[ازدواج]] و تقسیم [[ارثایران]]، باید بر طبق [[احکام شرعی]] انجام شوند.اعلام کرد<ref>مکارم شیرازی، دائرة المعارف فقه مقارن، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۶۵-۶۹هاینس، تشیع، ۱۳۸۹ش، ص۱۵۶و۱۵۷.</ref> [[قرآن]] او و شاهان دیگر صفوی با اقداماتی مانند دعوت از علمای شیعه برای مهاجرت به ایران، تاسیس مراکز و مدارس علمی شیعه در ایران و روایاتِ امامان دوازدهگانه، دو منبع اصلی احکام دینی امامیه است.برگزاری مراسم عزاداری محرم<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۴۳۰ق، ج۱، ص۵۴، ۶۴.فروغی، کارکرد مراسم سوگواری عاشورا در رسمی شدن مذهب شیعه، ۶۷-۶۸</ref> احکام با کمک دانشهایی چون [[درایه]]، [[رجال]]، [[اصول فقه]] مذهب امامیه را در میان ایرانیان گسترش دادند و [[فقه]] ایران را به دست میآیدکشوری کاملاً شیعی تبدیل کردند.<ref>مکارم شیرازی، دائرة المعارف فقه مقارن، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۱۷۶، ۳۲۳-۳۳۰چلونگر و شاهمرادی، دولتهای شیعی در تاریخ، ۱۳۹۵ش، ص۲۷۶، ۲۷۷.</ref>
کتابهای * '''جمهوری اسلامی ایران''': جمهوری اسلامی ایران، پس از پیروزی [[شرایع الاسلامانقلاب اسلامی ایران]]، در [[اللمعة الدمشقیة۲۲ بهمن]]، سال ۱۳۵۷ به رهبری [[شرح لمعهامام خمینی]]، در ایران تشکیل شد.<ref>قاسمی و کریمی، «جمهوری اسلامی ایران»، ص۷۶۵.</ref> این نظام سیاسی برپایه [[جواهر الکلام]]، [[مکاسباصول مذهب شیعه|اصول مذهب]] و [[العروة الوثقیفقه]] از مشهورترین کتابهای فقهی شیعه امامی دوازدهامامی شکل گرفته است.<ref>مکارم شیرازی، دائرة المعارف فقه مقارن، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۲۶۱-۲۶۴قاسمی و کریمی، «جمهوری اسلامی ایران»، ص۷۶۶.</ref> [[شیخ طوسی]]، [[محقق حلی]]، [[علامه حلی]]، [[شهید اول]]، [[شهید ثانی]]، [[جعفر کاشف الغطاء|کاشف الغطاء]]، [[میرزای قمیولایت فقیه]] مهمترین رکن جمهوری اسلامی ایران است و بر همه قوای حکومتی نظارت دارد.<ref>قاسمی و کریمی، «جمهوری اسلامی ایران»، ص۷۶۸.</ref> برطبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قانونهای این کشور در صورتی که با دین [[شیخ مرتضی انصاریاسلام]] هم از برجستهترین فقیهان این مذهب هستندانطباق نداشته باشند، اعتبار ندارند.<ref>مکارم شیرازی، دائرة المعارف فقه مقارن، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۲۶۰-۲۶۴قاسمی و کریمی، «جمهوری اسلامی ایران»، ص۷۶۸.</ref>
==مناسک مذهبی==افزون بر به باور شیعیان دوازدهامامی، امام دوازدهم، [[عید فطرمهدی]]، زنده است و در [[عید قربانغیبت کبرا]]به سر میبرد و زمانی [[قیام امام زمان|قیام]] خواهد کرد و عدالت را در زمین برقرار خواهد ساخت.<ref>علامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۲۳۰، ۲۳۱.</ref> [[شیخ مفید]](۳۳۶یا۳۳۸-۴۱۳ق)، [[شیخ طوسی]](۳۸۵-۴۶۰ق)، [[عید مبعثخواجه نصیر الدین طوسی]] (۵۹۷-۶۷۲ق) و میلاد [[حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم|پیامبرعلامه حلی]](ص۶۴۸-۷۲۶ق)از برجستهترین متکلمان امامیه هستند.<ref>کاشفی، کلام شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۵۲.</ref> [[شیخ طوسی]]، [[محقق حلی]]، [[علامه حلی]]، [[شهید اول] که اعیاد دینی همه مسلمانان هستند، ]، [[عید غدیرشهید ثانی]]، میلاد [[امام علی(ع)جعفر کاشف الغطاء|کاشف الغطاء]]، میلاد [[حضرت فاطمه(س)میرزای قمی]] و [[نیمه شعبانشیخ مرتضی انصاری]] مهمترین عیدهای مذهبی شیعیان امامی است. آنها میلاد دیگر ائمه خود را نیز جشن میگیرندهم از برجستهترین فقیهان این مذهب هستند.<ref>موسیپور، «جشنهای جهان اسلام»، ص۳۷۳مکارم شیرازی، دائرة المعارف فقه مقارن، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۲۶۰-۳۷۶۲۶۴.</ref>
در مذهب امامیه برای هر یک از اعیاد، اعمال مذهبیِ خاصی توصیه شده است؛ برای مثال، در روز عید قربان، اعمالی مانند [[غسل]]، [[نماز عید قربان]]، [[قربانی|قربانیکردن]]، زیارت [[امام حسین (ع)]] و خواندن [[دعای ندبه]] [[مستحب]] است.<ref> مجلسی، زادالمعاد، ۱۳۸۹ش، ص۴۲۶، ۴۲۷.</ref>==انشعابات==
←سیر تاریخی
درباره تاریخ پیدایش شیعه، دیدگاههای متفاوتی وجود دارد؛ از جمله از زمان حیات [[پیامبر اسلام(ص)]]، پس از ماجرای [[سقیفه]]، بعد از [[قتل عثمان]] و پس از [[ماجرای حکمیت]] به عنوان تاریخ پیدایش شیعه نام برده شده است.<ref>محرمی، تاریخ تشیع، ۱۳۸۲ش، ۴۳، ۴۴؛ گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ تشیع، ۱۳۸۹ش، ۲۰-۲۲؛ فیاض، پیدایش و گسترش تشیع، ۱۳۸۲ش، ص۴۹-۵۳.</ref> بهباور سید محمدحسین طباطبایی، فیلسوف و مفسر قرن چهاردهم قمری، آغاز پیدایش شیعه که در ابتدا «شیعه علی» خوانده میشدند، از زمان حیات پیامبر اسلام بوده است.<ref>طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۲۵.</ref>
==سیر تاریخی==تا چند قرن پس از پیدایش [[اسلام]]، واژه شیعه تنها درباره کسانی که به امامت الهی [[ائمه]] اعتقاد داشتند، به کار نمیرفت؛ بلکه به دوستداران [[اهل بیت]] یا کسانی که [[امام علی علیهالسلام|حضرت علی(ع)]] را بر عثمان مقدم میدانستند هم شیعه علی میگفتند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، ۱۳۹۰ش، ص۲۲، ۲۷.</ref> بیشتر اصحاب اهل بیت(ع)، جزو دو دسته اخیر بودند.<ref>فیاض، پیدایش و گسترش تشیع، ۱۳۸۲ش، ص۶۱.</ref>
گفتهاند که از زمان حضرت علی(ع) هم شیعه اعتقادی وجود داشته است؛ یعنی برخی از پیروان وی، معتقد بودند که او از سوی خداوند به امامت منصوب شده است.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، ۱۳۹۰ش، ص۲۹، ۳۰.</ref> البته شمار این گروه بسیار اندک بود.<ref>فیاض، پیدایش و گسترش تشیع، ۱۳۸۲ش، ص۶۱.</ref>
از اواخر [[قرن سوم قمری]]، شیعه امامی از دیگر فرقههای شیعی متمایز شد. پس از شهادت [[امام حسن عسکری(ع)]]، گروهی از شیعیان که معتقد بودند زمین هیچگاه بدون [[امام]] باقی نمیماند، به وجود [[امام دوازدهم]] و [[غیبت امام زمان (عج)|غیبت]] او اعتقاد پیدا کردند. این گروه به شیعه امامی یا دوازدهامامی شناخته شدند.<ref>فیاض، پیدایش و گسترش تشیع، ۱۳۸۲ش، ص۱۰۹، ۱۱۰.</ref> از این زمان به تدریج، شمار این فرقه شیعه زیاد شد؛ به گونهای که به گفته [[شیخ مفید]]، در زمان او یعنی سال ۳۷۳ق، تشیع دوازده امامی، بیشترین پیروان را در میان دیگر فرقههای شیعه داشته است.<ref>سید مرتضی، الفصول المختاره، ۱۴۱۳ق، ص۳۲۱.</ref>
==باورهادولتهای مهم==اصول اعتقادی شیعیان امامی پنج چیز است. آنها مانند دیگر مسلمانان، {{تاریخ فرق و مذاهب اسلامی}}در [[توحیدجهان اسلام]]، حکومتهای شیعی بسیاری تشکیل شده است که حکومتهای [[نبوتعلویان طبرستان]] و ، [[معادآل بویه]] را ، [[اصول دینفاطمیان]] خود میدانند و افزون بر آن به دو اصل ، [[امامتاسماعیلیه]] و [[عدلصفویه]] اعتقاد دارند که آنها را از مذهب [[اهل سنت]] جدا میکند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۹۶.</ref> به باور آنها، پس از [[پیامبر]]، لازم است شخصی به نام امام در جایگاه او قرار گیرد و مأموریت او را ادامه دهدآن جملهاند. آنها تعیین امام حکومت علویان را مانند تعیین پیامبر از سوی خدا میدانند و میگویند: خدا از طریق پیامبر امام را به مردم معرفی میکند.<ref>مصباح یزدی، آموزش عقاید، ۱۳۸۴ش، ص۱۴.</ref> شیعیان دوازدهامامی، برطبق [[روایتزیدیه|روایاتی]] که از [[پیامبر اسلام(ص)]] نقل میکنند، معتقدند که او به فرمان خدا، [[امام علیزیدیان]] را به عنوان جانشین خود و نخستین امام معرفی کرده است.تأسیس کردند،<ref>علامه طباطبایی، شیعه چلونگر و شاهمرادی، دولتهای شیعی در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۷، ۱۹۸تاریخ، ۱۳۹۵ش، ص۵۱.</ref> آنها برپایه احادیثی چون [[حدیث لوح]]، به حکومتهای فاطمیان و اسماعیلیهٔ الموت بر مذهب [[دوازده اماماسماعیلیه]] اعتقاد دارند.بودند؛<ref>علامه طباطبایی، شیعه چلونگر و شاهمرادی، دولتهای شیعی در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۷، ۱۹۸تاریخ، ۱۳۹۵ش، ص۱۵۵-۱۵۷.</ref> [[امامان شیعه|امامان دوزادهگانه]] امامیه، به ترتیب عبارتند از:#[[علی بن ابیطالب]]#[[امام حسن|حسن بن علی]]#[[امام حسین|حسین بن علی]]#[[امام سجاد|علی بن الحسین]](امام سجاد)#[[امام باقر|محمد بن علی]](امام باقر)#[[امام صادق|جعفر بن محمد]](امام صادق)#[[امام کاظم|موسی بن جعفر]](امام کاظم)#[[امام رضا|علی بن موسی]](امام رضا)#[[امام جواد|محمد بن علی]](امام جواد)#[[امام هادی|علی بن محمد]](امام هادی)#[[امام عسکری| حسن بن علی]](امام عسکری)#[[امام مهدی| حجة بن الحسن]](امام مهدی)<ref>علامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۸، ۱۹۹اما درخصوص آل بویه اختلافنظر هست.</ref> به باور شیعیان دوازدهامامی، امام دوازدهم، [[مهدی]]، زنده است برخی معتقدند آنها زیدیمذهب بودهاند، جمعی آنها را امامی میدانند و گروهی میگویند در [[غیبت کبرا]] به سر میبرد و زمانی [[قیام امام زمان|قیام]] خواهد کرد و عدالت را در زمین برقرار خواهد ساخت.<ref>علامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۲۳۰، ۲۳۱.</ref> [[عدل]] مانند امامت از [[اصول آغاز زیدی مذهب شیعه]] است بوده و شیعیان را نیز مانند [[معتزله]] سپس به جهت اعتقاد به آن، [[عدلیه]] میگویند. طبق آموزه عدل، خداوند فیض و رحمت و همچنین بلا و نعمت خود را بر اساس استحقاقهای ذاتی و قبلی میدهد.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۹۶مذهب امامیه رو آوردهاند.</ref> کتابهای [[اوائل المقالات]]، [[تصحیح الاعتقاد]]، [[تجرید الاعتقاد]] چلونگر و [[کشف المراد]]، از مهمترین کتابهای کلامی شیعه امامی است.<ref>کاشفی، کلام شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۵۲.</ref> [[شیخ مفید]](۳۳۶یا۳۳۸شاهمرادی، دولتهای شیعی در تاریخ، ۱۳۹۵ش، ص۱۲۵-۴۱۳ق)، [[شیخ طوسی]](۳۸۵-۴۶۰ق)، [[خواجه نصیر الدین طوسی]](۵۹۷-۶۷۲ق) و [[علامه حلی]](۶۴۸-۷۲۶ق) از برجستهترین متکلمان امامیه هستند.<ref>کاشفی، کلام شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۵۲۱۳۰.</ref>
===مرجع تقلید=اشخاص مهم==امروزه احکام شرعی در کتابهایی [[امامان شیعه|امامان دوزادهگانه]] امامیه، به نام ترتیب عبارتند از: [[علی بن ابیطالب]]؛ [[امام حسن|حسن بن علی]]؛ [[امام حسین|حسین بن علی]]؛ [[امام سجاد|علی بن الحسین]](امام سجاد)؛ [[امام باقر|محمد بن علی]](امام باقر)؛ [[توضیح المسائلامام صادق|جعفر بن محمد]]، ارائه میگردد که توسط مراجع تقلید نوشته میشوند.<ref>یزدانی، «مروری بر رسالههای عملیه»، ص۲۹۲.</ref> مرجع تقلید (امام صادق)؛ [[امام کاظم|موسی بن جعفر]](امام کاظم)؛ [[امام رضا|علی بن موسی]](امام رضا)؛ #[[امام جواد|محمد بن علی]](امام جواد)؛ [[امام هادی|علی بن محمد]](امام هادی)؛ [[مجتهدامام عسکری|مجتهدیحسن بن علی]] است که دیگران از او تقلید میکنند؛ یعنی اعمال دینی خود را براساس نظریات فقهی (امام عسکری)؛ [[فتواامام مهدی|فتاوایحجة بن الحسن]](امام مهدی) او انجام میدهند و وجوهات شرعی خود را به او یا نمایندگانش میپردازند.<ref>رحمانستایش، «تقلید ۱»، ص۷۸۹علامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۸، ۱۹۹.</ref>
==عقاید مهم==اصول اعتقادی شیعیان در برخی از روزهای سال، برای ابراز محبت به معصومان و اظهار غم امامی پنج چیز است. آنها مانند دیگر مسلمانان، [[توحید]]، [[نبوت]] و اندوه در مصیبت آنان، مراسم [[سوگواری|عزاداریمعاد]] برگزار میکنند.<ref>مظاهری، «عزاداری»، ص۳۴۵.</ref> بیشتر عزاداریهای شیعیان در سوگ امام حسین و یارانش در را [[ماه محرماصول دین]] انجام میشود. مهمترین آیینهای سوگواری شیعیان در خود میدانند و افزون بر آن به دو اصل [[دهه اول محرمامامت]]، و [[دهه آخر صفرعدل]]، اعتقاد دارند که آنها را از مذهب [[اربعیناهل سنت]] و جدا میکند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۹۶.</ref> به باور آنها، پس از [[ایام فاطمیهپیامبر]]، برگزار میشودلازم است شخصی به نام امام در جایگاه او قرار گیرد و مأموریت او را ادامه دهد. آنها تعیین امام را مانند تعیین پیامبر از سوی خدا میدانند و میگویند: خدا از طریق پیامبر امام را به مردم معرفی میکند.<ref>مصباح یزدی، آموزش عقاید، ۱۳۸۴ش، ص۱۴.</ref> به اعتقاد امامیه، امامت صرفا یک رهبری اجتماعی و حتی دینی به معنای اجرای احکام اسلامی نیست، بلکه امامت رهبری امت اسلام در همه شئون حیات بشری اعم از اعتقادی، عملی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی است. از سوی دیگر امام یک شخص و یا یک شخصیت عادی نیست که مردم او را به میل خویش برگزینند، بلکه امام فردی معصوم از گناه و خطاست و رسالت سنگین استمرار راه نبوت را بر دوش دارد که بعد از رحلت پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) با امامت علی (علیهالسّلام) شروع و تا قیامت استمرار خواهد داشت.
شیعیان دوازدهامامی، برطبق [[زیارتروایت|روایاتی]] که از [[پیامبراسلام(ص) و [[اهلبیت(ع)|اهل بیت(ع)]]، از مهمترین آیینهای مذهبی شیعیان امامی است.<ref>فولادی و نوروزی، «جایگاه زیارت در آیین کاتولیک و مذهب شیعه؛ بررسی و مقایسه»، ص۲۹، ۳۰.</ref> آنها همچنین زیارت امامزادهها و دیگر بزرگان و عالمان دینی را مهم میشمارند.<ref>نقل میکنند، معتقدند که او به فرمان خدا، [http://rasekhoon.net/article/show/1135735/ مفهوم زیارت و جایگاه آن در فرهنگ اسلامی، سایت راسخون، ۱۳ دی ۱۳۹۴ش، دیدهشده در ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۶ش.]</ref> در [[روایاتامام علی]] شیعه، را به نیایش عنوان جانشین خود و توسل توصیه فراوان شده و [[دعا|دعاها]] و [[زیارتنامه|زیارتنامههای]] بسیاری نخستین امام معرفی شدهاندکرده است.<ref>نگاه کنید به شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، فهرست کتابعلامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۷، ۱۹۸.</ref> برخی از مشهورترین دعاها و زیارتنامههای امامیه، عبارت است از: آنها برپایه احادیثی چون [[دعای کمیلحدیث لوح]]<ref>هاشمی اقدم، «اسرارالعارفین با شرح دعای کمیل»، ص۳۲.</ref>، به [[دعای عرفه|دعای عَرَفهدوازده امام]]<ref>محلاتی، «بررسی تطبیقی دعای عرفه امام حسین و امام سجاد»، ص۱۰۷اعتقاد دارند.</ref>، [[دعای ندبه|دعای نُدبه]]<ref>ر.ک: مهدیپور، «با دعای ندبه علامه طباطبایی، شیعه در پگاه جمعه»</ref>، [[مناجات شعبانیه]]،<ref>حیدرزاده، «در محضر مناجات شعبانیه»، ص۱۶۰اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۷، ۱۹۸.</ref> [[دعای توسل]]،<ref>[http://wwwامامیه علاوه بر اینکه معتقد به امامت دوازده امام (علیهمالسّلام) از طریق نص هستند، قائل به عصمت آنان مانند عصمت انبیاء میباشند.yjc.ir/fa/news/5893925 فضیلت به همین جهت امامان نهتنها معصوم از گناه هستند، بلکه از خطا و اشتباه و سهو و نسیان نیز معصوم میباشند و برای اثبات این عصمت، هم به «نقل» و کیفیت دعای توسل، سایت باشگاه خبرنگاران جوان، ۲۲ آذر ۱۳۹۵، دیدهشده در ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۶هم به «عقل» تمسک میجویند.]</ref> [[زیارت عاشورا]]،<ref>رضایی، « پژوهشی ضمنا امامیه در اسناد رابطه با عصمت امامان قائلند که این عصمت مطلق است، یعنی امام هم قبل از امامت و نسخه های زیارت عاشورا»، ۱۵۳.</ref> [[زیارت جامعه کبیره]]<ref>نجفی، «نگرشى موضوعى بر زیارت جامعه کبیره» ص۱۵۰.</ref> هم بعد از امامت و هم در احکام دینی و [[زیارت امین الله]].<ref>نگاه کنید به شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، ذیل زیارت امین اللهجمیع امور باید معصوم باشد.</ref>
==منابع اندیشه امامیه==
شیعیان برای اندیشههای کلامی، فقهی، اخلاقی و... خود، به چهار منبع [[قرآن]]، [[روایات]] پیامبر و [[ائمه]]، [[عقل]] و [[اجماع]] استناد میکنند.<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۴۳۰ق، ج۱، ۵۱.</ref>
*قرآن
شیعیان امامی قرآن را نخستین و مهمترین منبع آموزههای دینی و معارف میدانند. اهمیت قرآن نزد آنان به گونهای است که اگر روایتی با آن در تضاد باشد، اعتبار نخواهد داشت.<ref>نگاه کنید به ربانی گلپایگانی، درآمدی به شیعهشناسی، ۱۳۹۲ش، ص۱۱۵، ۱۱۶.</ref> به گفته [[محمدهادی معرفت]]، [[شیعیان]] همگی قرآنی را که امروزه در دست است، درست و کامل میدانند.<ref>معرفت، التمهید، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۴۲.</ref>
*روایات پیامبر و ائمه
امامیه همچون دیگر مذاهب اسلامی سنت [[پیامبر اسلام(ص)]]، یعنی گفتار و رفتار او را حجت میداند.<ref>ربانی گلپایگانی، درآمدی به شیعهشناسی، ۱۳۹۲ش، ص۱۱۵، ۱۲۴.</ref> شیعیان امامی بر پایه احادیثی چون [[حدیث ثقلین]] و [[حدیث سفینه]] که به مراجعه به [[اهل بیت(ع)]] و پیروی از آنان امر کردهاند، روایات اهل بیت را هم از منابع اصلی اندیشه دینی خود میدانند.<ref>ربانی گلپایگانی، درآمدی به شیعهشناسی، ۱۳۹۲ش، ص۱۱۵، ۱۳۳-۱۳۵.</ref> آنها اهتمام زیاد بر ثبت احادیث پیامبر و [[دوازده امام|ائمه دوازدهگانه]] خود داشتهاند.<ref>مهدوی راد، «سیر انتقال میراث مکتوب شیعه در آینه فهرست ها»، ص۱۴۰.</ref>
اجماع از [[ادله اربعه|منابع چهارگانۀ]] [[اجتهاد|استنباط]] احکام شرعی است و در دانش [[اصول فقه]] از جهات گوناگون مورد بحث قرار گرفته است.<ref>نگاه کنید به شیخ انصاری، فرائد الاصول، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۱۷۹-۲۲۹.</ref> فقیهان امامی، برخلاف اهل سنت، اجماع را دلیلی مستقل در کنار [[قرآن]] و [[سنت]] و [[عقل]]، به شمار نمیآورند؛ بلکه آن را از آن رو که از نظر معصوم، خبر میدهد، معتبر میدانند.<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۴۳۰ق، ج۳، ص۱۰۳.</ref>
==حکومتها==در [[جهان اسلام]] حکومتهای شیعی بسیاری تشکیل شده است که حکومتهای [[علویان طبرستان]]، [[آل بویه]]، [[فاطمیان]]، [[اسماعیلیه]] و [[صفویه]] از آن جملهاند. حکومت علویان را [[زیدیه|زیدیان]] تأسیس کردند،<ref>چلونگر و شاهمرادی، دولتهای شیعی در تاریخ، ۱۳۹۵ش، ص۵۱.</ref> حکومتهای فاطمیان و اسماعیلیهٔ الموت بر مذهب [[اسماعیلیه]] بودند؛<ref>چلونگر و شاهمرادی، دولتهای شیعی در تاریخ، ۱۳۹۵ش، ص۱۵۵-۱۵۷.</ref> اما درخصوص آل بویه اختلافنظر هست. برخی معتقدند آنها زیدیمذهب بودهاند، جمعی آنها را امامی میدانند و گروهی میگویند در آغاز زیدی مذهب بوده و سپس به مذهب امامیه رو آوردهاند.<ref>چلونگر و شاهمرادی، دولتهای شیعی در تاریخ، ۱۳۹۵ش، ص۱۲۵-۱۳۰.</ref> سلطان محمد خدابنده مشهور به [[الجایتو|اولجایتو]] (حکومت ۷۰۳-۷۱۶ق) را نخستین حاکمی میدانند که امامیه را مذهب رسمی اعلام و تلاش کرد در سطح وسیعی آن را نشر دهد.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ش، ص۶۹۴.</ref> البته وی به علت مخالفتهای تشکیلات دولتی آن روز که بر مذهب اهل سنت بود، از این کار خود عقبنشینی کرد؛ اما همچنان شیعه باقی ماند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ش، ص۶۹۴.</ref>. از حکومت [[سربداران]] در [[سبزوار]] نیز به عنوان حکومتی شیعی یاد میشود.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ ش، ص۷۷۶.</ref> مذهب رهبران و حاکمان سربداران دقیقا معلوم نیست؛ اما مسلم است که رهبران مذهبی آنها صوفیانی بودهاند که گرایشهای شیعی هم داشتهاند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ ش، ص۷۷۷-۷۸۰.</ref> بااینهمه [[خواجه علی مؤید]] آخرین حاکم سربداران<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ ش، ص۷۷۸.</ref> امامیه را مذهب رسمی دولت خود اعلام کرد.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران (از آغاز تا دولت صفوی)، ۱۳۹۰ ش، ص۷۸۱.</ref> ===صفویان===[[شاه اسماعیل]] حکومت صفویه را در سال ۹۰۷ق تأسیس و امامیه را مذهب رسمی [[ایران]] اعلام کرد<ref>هاینس، تشیع، ۱۳۸۹ش، ص۱۵۶و۱۵۷. </ref> او و شاهان دیگر صفوی با اقداماتی مانند دعوت از علمای شیعه برای مهاجرت به ایران، تاسیس مراکز و مدارس علمی شیعه در ایران و برگزاری مراسم عزاداری محرم<ref>فروغی، کارکرد مراسم سوگواری عاشورا در رسمی شدن مذهب شیعه، ۶۷-۶۸</ref>، مذهب امامیه را در میان ایرانیان گسترش دادند و ایران را به کشوری کاملاً شیعی تبدیل کردند.<ref>چلونگر و شاهمرادی، دولتهای شیعی در تاریخ، ۱۳۹۵ش، ص۲۷۶، ۲۷۷.</ref> ===جمهوری اسلامی ایران===جمهوری اسلامی ایران، پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]] در [[۲۲ بهمن]] سال ۱۳۵۷ به رهبری [[امام خمینی]]، در ایران تشکیل شد.<ref>قاسمی و کریمی، «جمهوری اسلامی ایران»، ص۷۶۵.</ref> این نظام سیاسی برپایه [[اصول مذهب شیعه|اصول مذهب]] و [[فقه]] شیعه دوازدهامامی شکل گرفته است.<ref>قاسمی و کریمی، «جمهوری اسلامی ایران»، ص۷۶۶.</ref> [[ولایت فقیه]] مهمترین رکن جمهوری اسلامی ایران است و بر همه قوای حکومتی نظارت دارد.<ref>قاسمی و کریمی، «جمهوری اسلامی ایران»، ص۷۶۸.</ref> برطبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قانونهای این کشور در صورتی که با دین [[اسلام]] انطباق نداشته باشند، اعتبار ندارند.<ref>قاسمی و کریمی، «جمهوری اسلامی ایران»، ص۷۶۸.</ref> ==جغرافیاپراکندگی جمعیت==
آمار دقیقی از شمار شیعیان دوازدهامامی جهان در دست نیست و آمار موجود، شیعیان [[زیدیه|زیدی]] و [[اسماعیلیه|اسماعیلی]] را هم شامل میشود. در گزارش «انجمن دین و زندگی عمومی پیو»، تعداد شیعیان جهان، بین ۱۵۴ تا ۲۰۰ میلیون نفر تخمین زده شده است که برابر با ۱۰ تا ۱۳ درصد مسلمانان جهان است؛<ref>انجمن دین و زندگی عمومی پیو، نقشه جمعیت مسلمانان جهان، ۱۳۹۳ش، ص۱۹.</ref> اما مترجم این گزارش، این آمار را غیرواقعی دانسته و جمعیت واقعی شیعیان را بیش از سیصد میلیون، یعنی ۱۹ درصد جمعیت مسلمانان جهان، برآورد کرده است.<ref>انجمن دین و زندگی عمومی پیو، نقشه جمعیت مسلمانان جهان، ۱۳۹۳ش، ص۱۱.</ref>
در چهار کشور ایران، [[آذربایجان]]، [[بحرین]] و عراق، شیعیان اکثر جمعیت کشور را تشکیل دادهاند.<ref>انجمن دین و زندگی عمومی پیو، نقشه جمعیت مسلمانان جهان، ۱۳۹۳ش، ص۲۰.</ref> در مناطقی چون خاورمیانه، شمال آفریقا، منطقه آسیا-اقیانوسیه، [[ترکیه]]، [[یمن]]، [[سوریه]]، [[عربستان سعودی]]، [[آمریکا]] و [[کانادا]] هم شیعه زندگی میکند.<ref>انجمن دین و زندگی عمومی پیو، نقشه جمعیت مسلمانان جهان، ۱۳۹۳ش، ص۱۹، ۲۰.</ref>
==منابع تکمیلی==
==پانویس==
==منابع==
{{منابع}}
*انجمن دین و زندگی عمومی پیو، نقشه جمعیت مسلمانان جهان، ترجمه محمود تقیزاده داوری، قم، انتشارات شیعهشناسی، چاپ اول، ۱۳۹۳ش.
*انصاری، مرتضی، فرائد الأصول، قم، مجمع الفکر الاسلامی، چاپ نهم، ۱۴۲۸ق.
*یزدانی، عباس، «مروری بر رساله های عملیه(۲)»، کاوشی نو در فقه، ش۱۵و۱۶، ۱۳۷۷ش.
* هالم، هاینس، تشیع، ترجمه محمدتقی اکبری، قم، نشر ادیان، چاپ دوم، ۱۳۸۹ش
{{پایان}}
