تغییرات

تا چند قرن پس از پیدایش [[اسلام]]، واژه شیعه تنها درباره کسانی که به امامت الهی [[ائمه]] اعتقاد داشتند، به کار نمی‌رفت؛ بلکه به دوست‌داران [[اهل بیت]] یا کسانی که [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] را بر عثمان مقدم می‌دانستند هم شیعه علی می‌گفتند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، ۱۳۹۰ش، ص۲۲، ۲۷.</ref> بیشتر اصحاب اهل بیت(ع)، جزو دو دسته اخیر بودند.<ref>فیاض، پیدایش و گسترش تشیع، ۱۳۸۲ش، ص۶۱.</ref>

اصول اعتقادی شیعیان امامی پنج چیز است. آنها مانند دیگر مسلمانان، [[توحید]]، [[نبوت]] و [[معاد]] را [[اصول دین]] خود می‌دانند و افزون بر آن به دو اصل [[امامت]] و [[عدل]] اعتقاد دارند که آنها را از مذهب [[اهل سنت]] جدا می‌کند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۹۶.</ref> به باور آنها، پس از [[پیامبر]]، لازم است شخصی به نام امام در جایگاه او قرار گیرد و مأموریت او را ادامه دهد. آنها تعیین امام را مانند تعیین پیامبر از سوی خدا می‌دانند و می‌گویند: خدا از طریق پیامبر امام را به مردم معرفی می‌کند.<ref>مصباح یزدی، آموزش عقاید، ۱۳۸۴ش، ص۱۴.</ref>به اعتقاد امامیه، امامت صرفا یک رهبری اجتماعی و حتی دینی به معنای اجرای احکام اسلامی نیست، بلکه امامت رهبری امت اسلام در همه شئون حیات بشری اعم از اعتقادی، عملی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی است. از سوی دیگر امام یک شخص و یا یک شخصیت عادی نیست که مردم او را به میل خویش برگزینند، بلکه امام فردی معصوم از گناه و خطاست و رسالت سنگین استمرار راه نبوت را بر دوش دارد که بعد از رحلت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با امامت علی (علیه‌السّلام) شروع و تا قیامت استمرار خواهد داشت.

شیعیان دوازده‌امامی، برطبق [[روایت|روایاتی]] که از [[پیامبر اسلام(ص)]] نقل می‌کنند، معتقدند که او به فرمان خدا، [[امام علی]] را به عنوان جانشین خود و نخستین امام معرفی کرده است.<ref>علامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۷، ۱۹۸.</ref> آنها برپایه احادیثی چون [[حدیث لوح]]، به [[دوازده امام]] اعتقاد دارند.<ref>علامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۷، ۱۹۸.</ref>امامیه علاوه بر اینکه معتقد به امامت دوازده امام (علیهم‌السّلام) از طریق نص هستند، قائل به عصمت آنان مانند عصمت انبیاء می‌باشند. به همین جهت امامان نه‌تنها معصوم از گناه هستند، بلکه از خطا و اشتباه و سهو و نسیان نیز معصوم می‌باشند و برای اثبات این عصمت، هم به «نقل» و هم به «عقل» تمسک می‌جویند. ضمنا امامیه در رابطه با عصمت امامان قائلند که این عصمت مطلق است، یعنی امام هم قبل از امامت و هم بعد از امامت و هم در احکام دینی و جمیع امور باید معصوم باشد.

[[عدل]] مانند امامت از [[اصول مذهب شیعه]] است و شیعیان را نیز مانند [[معتزله]] به جهت اعتقاد به آن، [[عدلیه]] می‌گویند. طبق آموزه عدل، خداوند فیض و رحمت و همچنین بلا و نعمت خود را بر اساس استحقاق‌های ذاتی و قبلی می‌دهد.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۹۶.</ref> ===تفاوت امامیه با دیگر فرق شیعه===[[زیدیه]] و [[اسماعیلیه]]، دیگر فرقه‌های شیعه، همهٔ [[دوازده امام|دوازده‌امام]] امامیه را قبول ندارند. آنها همچنین تعداد ائمه را به دوازده تن محدود نمی‌کنند. زیدیه معتقدند که پیامبر تنها به امامت سه تن یعنی [[امام علی(ع)]]، [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]]، تصریح کرده است.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۸۶.</ref> بعد از آنان در هر زمانی اگر فردی زاهد، شجاع و سخاوتمند از نسل [[حضرت زهراء]]، به درستی قیام کند، امام است.<ref>علامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۶۷.</ref> [[زید بن علی]]، [[یحیی بن زید]]، [[محمد بن عبدالله بن حسن]] (نفس زکیه)، [[ابراهیم بن عبدالله]] و [[شهید فخ]] از جمله امامان زیدیه هستند.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۹۰.</ref> اسماعیلیه امامت امام دوم امامیه یعنی امام حسن مجتبی(ع) را قبول ندارند.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۱۹.</ref> امامت دیگر امامان شیعیان امامی را هم تنها تا [[امام صادق(ع)]] می‌پذیرند.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۱۰.</ref> آنان پس از امام صادق(ع) به امامت [[اسماعیل بن جعفر الصادق(ع)|اسماعیل]] فرزند او و محمد پسر اسماعیل، اعتقاد دارند.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۱۰.</ref> برطبق مذهب اسماعیلیه [[امامت]] دوره‌های مختلفی دارد و در هر دوره هفت امام امامت می‌کنند.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۵۱، ۱۵۲.</ref> ===مناسک مذهبی===افزون بر [[عید فطر]]، [[عید قربان]]، [[عید مبعث]] و میلاد [[حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم|پیامبر(ص)]] که اعیاد دینی همه مسلمانان هستند، [[عید غدیر]]، میلاد [[امام علی(ع)]]، میلاد [[حضرت فاطمه(س)]] و [[نیمه شعبان]] مهم‌ترین عیدهای مذهبی شیعیان امامی است. آنها میلاد دیگر ائمه خود را نیز جشن می‌گیرند.<ref>موسی‌پور، «جشن‌های جهان اسلام»، ص۳۷۳-۳۷۶.</ref> در مذهب امامیه برای هر یک از اعیاد، اعمال مذهبیِ خاصی توصیه شده است؛ برای مثال، در روز عید قربان، اعمالی مانند [[غسل]]، [[نماز عید قربان]]، [[قربانی|قربانی‌کردن]]، زیارت [[امام حسین (ع)]] و خواندن [[دعای ندبه]] [[مستحب]] است.<ref> مجلسی، زادالمعاد، ۱۳۸۹ش، ص۴۲۶، ۴۲۷.</ref> شیعیان در برخی از روزهای سال، برای ابراز محبت به معصومان و اظهار غم و اندوه در مصیبت آنان، مراسم [[سوگواری|عزاداری]] برگزار می‌کنند.<ref>مظاهری، «عزاداری»، ص۳۴۵.</ref> بیشتر عزاداری‌های شیعیان در سوگ امام حسین و یارانش در [[ماه محرم]] انجام می‌شود. مهم‌ترین آیین‌های سوگواری‌ شیعیان در [[دهه اول محرم]]، [[دهه آخر صفر]]، [[اربعین]] و [[ایام فاطمیه]]، برگزار می‌شود. [[زیارت]] پیامبر(ص) و [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت(ع)]]، از مهم‌ترین آیین‌های مذهبی شیعیان امامی است.<ref>فولادی و نوروزی، «جایگاه زیارت در آیین کاتولیک و مذهب شیعه؛ بررسی و مقایسه»، ص۲۹، ۳۰.</ref> آنها همچنین زیارت امام‌زاده‌ها و دیگر بزرگان و عالمان دینی را مهم می‌شمارند.<ref>[http://rasekhoon.net/article/show/1135735/ مفهوم زیارت و جایگاه آن در فرهنگ اسلامی، سایت راسخون، ۱۳ دی ۱۳۹۴ش، دیده‌شده در ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۶ش.]</ref> در [[روایات]] شیعه، به نیایش و توسل توصیه فراوان شده و [[دعا|دعاها]] و [[زیارتنامه|زیارتنامه‌های]] بسیاری معرفی شده‌اند.<ref>نگاه کنید به شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، فهرست کتاب.</ref> برخی از مشهورترین دعاها و زیارتنامه‌های امامیه، عبارت است از:‌ [[دعای کمیل]]<ref>هاشمی اقدم، «اسرارالعارفین با شرح دعای کمیل»، ص۳۲.</ref>، [[دعای عرفه|دعای عَرَفه]]<ref>محلاتی، «بررسی تطبیقی دعای عرفه امام حسین و امام سجاد»، ص۱۰۷.</ref>، [[دعای ندبه|دعای نُدبه]]<ref>ر.ک: مهدی‌پور، «با دعای ندبه در پگاه جمعه»</ref>، [[مناجات شعبانیه]]،<ref>حیدرزاده، «در محضر مناجات شعبانیه»، ص۱۶۰.</ref> [[دعای توسل]]،<ref>[http://www.yjc.ir/fa/news/5893925 فضیلت و کیفیت دعای توسل، سایت باشگاه خبرنگاران جوان، ۲۲ آذر ۱۳۹۵، دیده‌شده در ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۶.]</ref> [[زیارت عاشورا]]،<ref>رضایی، « پژوهشی در اسناد و نسخه های زیارت عاشورا»، ۱۵۳.</ref> [[زیارت جامعه کبیره]]<ref>نجفی، «نگرشى موضوعى بر زیارت جامعه کبیره» ص۱۵۰.</ref> و [[زیارت امین الله]].<ref>نگاه کنید به شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، ذیل زیارت امین الله.</ref> ===منابع اندیشه امامیه===