automoderated، دیوان‌سالاران، developer، مدیران
۸٬۶۸۰
ویرایش
تغییرات
جز
←غزالی
غزالی همچون ابن سینا و فارابی مراتب عقل را تقسیم‌بندی کرده و در این مورد، آرای خود را از آنان اخذ و اقتباس کرده است.<ref>مقاله علم‌النفس، علی‌اکبر وطن‌پرست، مجله کتاب ماه علوم و فنون، آذر 1388ش.</ref>
==مطلب دیگر==
فلاسفه‌ی اسلامی همانند کندی، فارابی، ابن سینا و غزالی در یک طبقه بندی کلی، قوای نفس را به شرح زیر تقسیم کرده‌اند:
1 قوای ظاهر یا قوای حاسّه که ابزار این قوا، اعضای حواس پنجگانه(باصره، لامسه، سامعه، ذائقه و شامّه) میباشند. خاصیّت اصلی قوای حاسه آن است که صورتهای محسوس را که در مادّه وجود دارد، درک میکند ولکن برخلاف قوّه‌ی مصوّره، قدرت ترکیب و تلفیق صورتها را ندارد. <ref>نفس انسانی و قوای آن از منظر فلسفه و اخلاق، نوشته اعظم ملاصادقی.</ref>
2 قوّه‌ی باطنه یا متوسّطه که خود بر چهار نوع است:
الف) قوّه‌ی متخیّله: که برعکس قوّه‌ی حاسّه، صورتهای جزئی را در غیاب مادّه، در ذهن ایجاد میکند و آنها را با یکدیگر ترکیب میکند.
ب) قوّه‌ی واهمه: قادر است چیزهایی محسوسی را که قابل حس نیستند را ادراک کند.
ج) قوّه‌ی حافظه: که میتواند صورتهایی که قوّه‌ی مصوّره به او میدهد، حفظ و ضبط کند. به همین سبب، کلیّه-ی محفوظات آدمی بازگشت به این قوّه دارد.
د) حس مشترک: به گفته‌ی ابن سینا، یکی از قوای باطنی است و آن قوّه ایست که همه‌ی صورتهایی که در حواس پنچگانه، نقش میبندد، به این قوّه ارسال میشوند و دراینجا مورد ارزیابی قرار میگیرند. <ref>نفس انسانی و قوای آن از منظر فلسفه و اخلاق، نوشته اعظم ملاصادقی.</ref>
3 قوّه‌ی عاقله که خود مراتبی دارد:<ref>احمد هاشمیان، علم النفس از دیدگاه دانشمندان اسلامی، ص 61. به نقل از نفس انسانی و قوای آن از منظر فلسفه و اخلاق، نوشته اعظم ملاصادقی.</ref>
الف) عقل هیولانی یا عقل بالقوّه که به گفته‌ی فارابی عبارت است از نیرویی است در نفس انسانی که از آن در امر انتزاع ماهیّت امور استمداد میشود.
ب) عقل بالملکه یا عقل بالفعل: این مرتبه از عقل نیز همان عقل هیولانی است با این تفاوت که معقولات بالفعل با این مرتبه از عقل متّحد شده و از این طریق تعقّل میشوند. در حقیقت این معقولات از رهگذر همین اتّحاد از حالت امکان به حالت ادارک و فعلیّت میرسند.
ج) عقل مستفاد: فارابی این مرحله از عقل را همان عقل بالفعل میداند که معقولات مجرّد را درک کرده و در نتیجه توانائی ادراک صور مفارق از مادّه را پیدا کرده است.
د) عقل فعال: از نظر فارابی عقل فعّال، صورتی است مفارق و مجرّد از مادّه که اساساً نه درمادّه بوده و نه در مادّه خواهد ماند. وی از این عقل به «روح الأمین» تعبیر میکند.
ه) عقل قدسی: ابن سینا معتقد است که عقل قدسی از جنس عقل بالملکه است ولی در مرتبهای بالاتر از آن قرار دارد و تنها کسانی به این مرتبه از عقل میرسند که قوّه‌ی «حدس» درآنان بسیار شدید باشد. <ref>نفس انسانی و قوای آن از منظر فلسفه و اخلاق، نوشته اعظم ملاصادقی.</ref>
==پانویس==
{{پانویس}}
